Önceki seçimlerde laikliğin garantörü olarak milletten oy isteyen CHP, bu sefer AK Parti’nin tarihe gömdüğü popülist, anlamsız ve ultra kısa vadeli seçim vaatleriyle milletten oy istiyor. CHP’nin bu yaklaşımı feci şekilde eski Türkiye kokuyor ve Demirel’in 1991 seçimlerinden önce tütünde taban fiyat için kullandığı “Kim ne veriyorsa ben beş fazlasını veriyorum” sözünü hatırlatıyor. Kılıçdaroğlu muhtemeldir ki hiçbir zaman iktidara gelemeyeceğini bildiği için bol keseden vaatlerde bulunuyor. Fakat bu vaatlerin nasıl gerçekleştirilebileceğine yönelik tartışmalarda CHP öyle yanlış argümanlar kullanıyor ki şaşırmamak elde değil.
CHP Basın Sözcüsü Haluk Koç, CHP’nin aşırı popülist ve anlamsız vaatlerinin kaynağının sorgulanmaya başlanmasıyla birlikte ilginç bir argüman öne sürdü. Koç’un yayınladığı grafikten anladığımıza göre AK Parti hükümetinden önceki 79 yılda 59 farklı hükümet 779 milyar dolar vergi toplayabilirken, AK Parti sadece 13 yılda 1 trilyon 869 milyar TL vergi toplamış. Koç böylece “AK Parti nasıl bu kadar çok kaynak ortaya çıkardıysa biz de çıkarırız” diyerek nasıl kaynak bulacağını göstermiş oldu. Ya da öyle mi?
En başta şunu açık bir şekilde ifade etmek istiyorum. Haluk Koç’un yaptığı karşılaştırmanın hiçbir anlamı yok. Evet, hiçbir anlamı yok. Haluk Koç kamuoyu önünde göz göre göre nasıl bu kadar galiz bir hata yapar, anlamak mümkün değil.
Öncelikli olarak, “AK Parti kendisinden önceki tüm dönemlerde toplanandan çok ama çok daha fazla vergi toplamış” diye bir şey kesinlikle söz konusu değil. Bu zaten mantığa aykırı. Sanırım Koç, verdiği rakamların enflasyondan beri olduğu intibaını uyandırabilmek için vergi gelirlerini dolar cinsinden ifade etmiş. Fakat ortada mühim bir sorun var: ABD’de -bizden daha düşük seviyede olsa da- bir enflasyon vakıası var. Ve enflasyon oranı yıllık yüzde 1 dahi olsa uzun vadede bu durumun fiyatlar üzerinde çok ciddi bir etkisi oluyor. Örneğin, 1923’ten 2015’e ABD’de fiyatlar tam 14 katına çıktı. 1965’ten bu yana ise 7.5 katına… Bunlar çok ciddi rakamlar. Bu bağlamda, Haluk Koç’un AK Parti’den önceki hükümetlerin topladığı o 779 milyar doların 1923’te toplanan kısmını 14 ile çarpması yerinde olur. 1965’te toplanan vergileri de 7.5 ile çarpsa hiç fena olmaz. Bu durumda o 779 milyar dolar kaç trilyon dolara ulaşır, merak ediyorum. Haluk Koç bunu da bizimle paylaşırsa seviniriz.
Koç’un yaptığı karşılaştırmayı anlamsız kılan ikinci temel etmen ise nüfus. Daha çok nüfus, daha çok üretim ve tüketim demektir. Bu da daha çok verginin toplanabileceğini gösterir. Ama diğer taraftan da daha çok nüfus, toplanan bu vergilerden faydalanacak daha çok kişi anlamına gelir. Bu yüzden, önemli olan kişi başına toplanan vergi rakamıdır. Türkiye’nin nüfusu 1923’te 13 milyon civarındaydı. Türkiye’nin nüfusu o zamandan bu yana peyderpey ciddi şekilde yükseldi. 2014 sonu itibariyle de nüfus tam 78 milyona çıktı. Hal böyle iken yıllar içinde toplanan vergi rakamlarını karşılaştırmak, içinde su bulunan kovayı tartmaya çalışırken kovaya peyderpey su ilave etmeye benzer. Anlamsızdır.
Koç’un yaptığı karşılaştırmayı manasızlaştıran üçüncü temel etmen ise milli gelirin zaman içinde yaşadığı dönüşüm. Daha çok milli gelir demek daha çok verginin toplanacağını gösterir. Türkiye’nin milli gelir düzeyi de nüfusu gibi peyderpey ciddi şekilde yükseldi. Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir kuruluştan bu yana kabaca tam 11 katına çıktı. Nüfus yaklaşık 6 katına çıkmasına rağmen. 1970’ten bu yana da kişi başı milli gelir tam 3 katına çıktı. 1970’ten bu yana nüfus 35 milyondan 78 milyona çıkmasına rağmen. Bu durumda da Türkiye’nin milli gelirinin 1923’ten bu yana kabaca 66 katına, 1970’ten bu yana da 7 katına yükseldiğini söyleyebiliriz. Hal böyle iken 1923’te veya 1965’te toplanan vergi miktarı ile 2013’te toplanan vergi miktarını karşılaştırmanın bir anlamı var mıdır? Açık ve net… Yoktur.
TÜİK’e göre, Türkiye’de nüfus 1965’te 33 milyon iken 2013’te 77 milyon civarında gerçekleşmiş. Kişi başı milli gelir de OECD rakamlarına göre, 1965’ten 2013’e yaklaşık 3.5 katına çıkmış. ABD’de de 1965’ten 2013’e fiyatlar tam 7.5 katına çıkmış.
Türkiye’de 1965’te toplanan vergi miktarı sadece 1.3 milyar dolar. Haluk Koç’un hesabına da 1965’te toplanan vergi 1.3 milyar dolar olarak girmiş. 1965’te toplanan vergilerin 2013’teki “karşılığı” ise yukarıda bahsettiğim üç temel etmen çerçevesinde yaptığım hesaplamalarla yaklaşık olarak “80 milyar dolar”. Yani 2013 yılında toplanan 241 milyar dolarlık vergi geliri ile 1965 yılındaki performans ve kaynak açısından karşılaştırılması gereken vergi geliri 1.3 milyar dolarlık “nominal” rakam değil, 80 milyar dolarlık reel rakamdır.
Bahsini ettiğim bu hesabı, Haluk Koç’un sözünü ettiği AK Parti’den önceki o 79 yılın tamamında uygularsanız Koç’un çizdiği resimden çok ama çok farklı bir resme ulaşırsınız. CHP bu hesaplama becerisiyle ülkeyi yönetmeye nasıl talip olabiliyor, Eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün deyişiyle, insan gerçekten hayret ediyor.