DEMET İLCE / MUHABİR
Javari Nehri, Amazon ormanlarının derinliklerine doğru akarak Brezilya ve Peru'yu ikiye bölüyor. Su yolu boyunca insan yaşamına dair tek işaret, Peru tarafında ara sıra görülen tekne veya iskeledir. Brezilya kıyısındaki hükümet tabelaları, buranın Javari Vadisi Yerli halklarının toprakları olduğu konusunda uyarıyor; bu bölge, dünyadaki izole edilmiş Yerli halkların en yüksek yoğunluğuna ev sahipliği yapıyor. Dışarıdan gelenlerin girmesi yasaktır, ancak bol miktardaki minerallerin, kerestenin ve yaban hayatının cazibesine direnmek çoğu kişi için imkansızdır.
Neredeyse Portekiz büyüklüğünde, el değmemiş bir orman alanı olan koruma alanında yaklaşık 6.000 kişinin yaşadığı biliniyor. Ancak bu sayı yalnızca dış dünyayla bağlantı kuran yedi kabilenin üyelerini kapsıyor. Savaşlarla dolu bir sınır bölgesinde yaşayan bu insanların, atalarının evini yasadışı ağaç kesimi, balıkçılık ve madencilikle nasıl yok ettiklerine birlikte bakalım…
São Luís köyü, Atalaia do Norte kasabasından Javari Nehri'nin yaklaşık 200 mil yukarısında yer almaktadır. Bu köy, ahşap ayaklı evlerden oluşan düzenli yerleşim yerlerine sahip. Kanamari halkı boru çaldığında ayağa kalkar. Kadınlar manyok toplarken, erkekler ise avlanıyor ve balık tutuyor.
Ormanlarına yapılan şiddetli saldırılardan endişe duyan, topraklarını ve yaşam tarzlarını savunmanın yeni yollarını giderek daha fazla bulan insanlara tekrar tekrar tanık oluyoruz.
Şef Mauro, "Eskiden topraklarımızdan odun çalan yalnızca birkaç yasadışı işgalci, balıkçı ve ağaç kesici vardı. Artık her geçen gün daha da fazlalar.” diyor.
Kanamari için orman, onların her şeyi sağlayan ebeveynidir. Ağaç kesme ve diğer doğal kaynak çıkarma, ebeveynlerinin sağlığını ve kendi geçim kaynaklarını tehdit ediyor. Ancak bu tür faaliyetlere karşı çıkmak tehlikelidir. 2022'de Brezilyalı yerli savunucu Bruno Pereira ve İngiliz gazeteci Dom Phillips, iddiaya göre suç teşkil eden bir balıkçılık ağının başkanının emriyle bölgedeki başka bir nehirde vahşice öldürüldü. Şef Mauro, "Şahsen ben pek çok tehdit aldım" diyor.
Yine de Kanamari bu tehditlerin karşılıksız kalmasına izin vermiyor. Brezilya'nın Yerli sorunları ajansı FUNAI ve Javari Vadisi'ndeki Yerli grupların birliği olan UNIVAJA ile uyanık devriyeler düzenlemek ve kanun dışı ağaç kesenlere karşı geri püskürtmek için güçlerini birleştirdi. FUNAI, motorlu bir tekne için radyo ve yakıt sağlar, ancak Kanamari'nin silahları (yaylar, oklar ve küçük kalibreli silahlar) davetsiz misafirlerin silahlarıyla eşleşemez. Felsefeleri zorunlu olarak çatışmacı olmamak, bulduklarını bildirmektir.
Şef Mauro, "Eskiden bu odunlara el koyardık ama artık sayıca geldikleri için korkmaya başladık. Şehre gittiğinde suikast için işaretlenirsin." diyor.
Şef Mauro'nun 20 yaşındaki yeğeni João Kanamari, devriyeleri cep telefonuyla belgeliyor ve bilgileri sosyal medyada paylaşıyor. Ergenlik çağının sonlarında Portekizce öğrenmek ve kendi halkıyla dünyanın geri kalanı arasında muhatap olmak üzere Atalaia do Norte'ye gönderildi.
João, "Bize yardım edebilmeleri için dünyanın bizi görmesini istiyoruz. Biz burada, bu tehlikeli sularda, sadece kendimiz için değil, aynı zamanda sizin için de bölgemizde devriye geziyoruz. Amazon bizim hükümetimiz, babamız ve annemizdir. Biz o olmadan hayatta kalamayız ve artık hepimizin anladığı kadarıyla siz de yapamazsınız.” diyor.