DEMET İLCE / MUHABİR
İster dikili taşlar, ister sıradan tümsekler, isterse yeryüzündeki çizgiler olsun, eski uygarlıklar, kendileri için derin bir anlam taşıması gereken, artık zamanla kaybolan varoluşlarının işaretlerini bırakmışlardır. Bu dünyanın daha sonraki sakinleri kim, ne, ne zaman ve neden diye merak edecekler. Bu önemli coğrafi tılsımların çoğunun anlamları arkeologlar tarafından ortaya çıkarıldı, ancak bazıları sırlarını açıklamaya direniyor. İşte sadece birkaçı.
Paskalya Adası'nın sanatını ve yazısını bir gün anlayabilecek miyiz?
Paskalya Adası - halkının dilinde Rapa Nui - Dünya üzerindeki en izole yerleşim yerlerinden biridir. Bin yıldan fazla bir süre önce, bu bölgenin sakinleri, yaklaşık 300 yıl önceki keşiflerinden bu yana arkeologları büyüleyen, moai olarak bilinen yüzlerce çok tonlu monolit yetiştirdiler.
Esas olarak volkanik tüften el aletleriyle oyulan heykeller, bir şekilde taş platformlar üzerindeki konumlara taşınıyordu. Amaçları neydi? İnsanlar monolitleri nasıl hareket ettirdiler? Paskalya Adalıları heykellerin yürüdüğünü söyledi. Bazı yazarlar moai'nin yalnızca kayıp uygarlıklar veya dünya dışı varlıklar tarafından konumlandırılmış olabileceğini iddia etti. Daha bilimsel kaynaklar, bunların çerçeveler üzerinde taşınmış olabileceğini öne sürdü.
Son zamanlarda arkeologlar Paskalya Adalılarının haklı olabileceğini gösterdiler: Heykeller yürüyordu. Birkaç düzine kişi, halatlar kullanarak, bir moai'yi kavisli tabanı üzerinde bir yandan diğer yana sallayabilir ve onu ileri doğru "yürütebilir". Avrupalı kaşifler geldiğinde moai'lerin çoğu devrilmişti ve anlamları unutulmuştu. Savaşan gruplar arasındaki gücün sembolleri olabilirler. Barışçıl bir dini amaca sahip olabilirler.
Burada bulunan ahşap ve taş tabletler de bir sırdır. Şifresi çözülmemiş bir rongorongo yazısı içerirler. İlginç glifler tablet ters çevrildiğinde soldan sağa, ardından sağdan sola doğru ilerliyor. Heykeller gibi senaryo da şu ana kadar açıklamalara meydan okuyor.
Carnac Taşlarının anlamı nedir?
Rüzgâr ve yağmurun aşındırarak kambur şekillere büründüğü 3.000'den fazla dikili taş , Fransa'nın Carnac köyü yakınlarında uzun caddeler oluşturuyor. Hem menhir olarak bilinen tek taşlardan, hem de dolmen olarak bilinen çok taş gruplarından yapılmış olup, yaklaşık iki mil (3 km) uzanırlar. Taşlar binlerce yıldır ayakta kalmasına rağmen arkeologlar bunların amacını veya kökenlerini bulamadılar.
Megalitler, Breton kültürünün ardışık dalgaları tarafından kutsal olarak kabul edildi. Antik Romalılar tanrılarını granit yüzeylere oymuşlardı; Hıristiyanlar daha sonra kendi sembollerini eklediler. Bir efsaneye göre menhirler, Aziz Cornely'yi denize doğru kovalayan bir pagan ordusunun kayalık kalıntılarıdır; köşeye sıkışıp takipçilerini taşa çevirdi.
Gerçekte, taşlar Hıristiyanlıktan çok daha eskidir ve büyük ihtimalle Brittany'nin Kelt öncesi Neolitik dönemine, yani MÖ 4500'den MÖ 2000'e tarihlenmektedir. Antik tanrılara saygı duruşu olarak mı dikilmişlerdi? Atalarını onurlandırdılar mı? Güneşin veya yıldızların hizalarını takip ediyorlar mı? Şu ana kadar gri ordular sırlarını sakladılar.
Büyük Yılan Höyüğü hangi amaca hizmet ediyor?
1.300 fitten (396 m) uzun, yaklaşık 20 ila 25 fit (6 ila 8 m) genişliğinde ve 4 ila 5 fit (1 ila 2 m) yüksekliğinde olan Büyük Yılan Höyüğü, en büyük heykel olan güney Ohio'nun tepeleri boyunca dalgalanır. Kuyruğu zarif bir kıvrımla bitiyor ve kafası dev bir yumurtayı yutuyormuş gibi görünüyor.
Kimin inşa ettiği ve ne anlama geldiği hala bilinmiyor. İlk kez 1840'larda tanımlanan kıvrımlı tümsek, MÖ 500'den MS 200'e kadar bölgede yaşayan ve kalıntıları yakındaki mezarlarda bulunan antik Adena halkına atfedildi.
Radyokarbon tarihlemesi, Fort Ancient halkının zamanından daha genç, belki de yaklaşık 900 yaşında olduğunu öne sürüyor. Fort Ancient kültürü, ikonografisinin çoğunda çıngıraklı yılanların yer aldığı Mississippian kültüründen etkilenmiştir; aslında birçok Kızılderili kültürü yılanlara manevi güç aşıladı.
Bazı arkeologlar, yılan tümseğinin başının yaz gündönümü ile aynı hizada olduğunu, dolayısıyla astronomik veya törensel bir amacı olabileceğini belirtiyor. Ancak herhangi bir eser veya yazılı kayıt bulunmadığı takdirde höyük devasa, kıvrımlı bir muamma olarak kalabilir.
Nasca çizgileri ne için kullanıldı?
İki bin yıl önce insanlar güneybatı Peru'nun kıyı çölünde binden fazla büyük figür kazımıştı. Dörtgenler, yamuklar, spiraller, dar çizgiler ve dev yaratıkların şekillerini çağrıştıran ana hatlar, Nasca ve Palpa kasabaları arasında yoğunlaşan yüzlerce mil karelik kurak plato boyunca uzanıyor. 1920'lerde Trans-And pilotları devasa jeoglifleri yeniden keşfettiler ve bu, şu soruyu yanıtlamak için onlarca yıl süren araştırmalara yol açtı: Bunlar ne için?
Yıllar boyunca pek çok cevap önerildi ve bir kenara atıldı. İşaretlerin öncelikle yaklaşık M.Ö. 200'den MS 600'e kadar gelişen Nasca kültürü tarafından yaratıldığını biliyoruz. Şekilleri inceleyen öğrenciler bunların sulama hatlarını, astronomik takvimi, İnka yollarını, arkaik sıcak dönemden bakılacak ikonları temsil ettiği teorisini ortaya attılar.
Günümüzün önde gelen açıklaması daha basit: Glifler kutsal bir arazide tören yolları oluşturmuş olabilir. Figürlerin çoğu yağmur veya doğurganlıkla ilişkilendiriliyor ve çizgiler boyunca ayak izleri hala görülebiliyor.
El Dorado'yu hiç bulabilecek miyiz?
İlk El Dorado bir şehir değil, bir insandı. Güney Amerika'ya giden İspanyol kaşifler onun efsanesini 1500'lerin başında duydular. Onlara, And Dağları'nın bir yerinde, Yerli Muisca halkının, onu tepeden tırnağa altınla tozlayarak ve kutsal bir göle altın ve zümrüt atarak yeni bir şef başlatacakları söylendi.
Açgözlülükle sarhoş olan İspanyol, Alman, Portekizli ve İngiliz maceracılar, bu efsanevi hazineyi bulmak için Kolombiya, Guyana ve Brezilya'nın ve umut verici görünen başka yerlerin acımasız vahşi doğalarına doğru maceraya atıldılar. Zamanla El Dorado'nun bir adamdan, keşfedilmeyi bekleyen, altınla kaplı bir vadiye dönüştüğü anlatılıyor.
Maceracılar arasında, oğlu Watt 1617'deki girişim sırasında ölen ve kendisi de Avrupa'ya döndüğünde kralın talimatlarına uymadığı için idam edilen Sir Walter Raleigh de vardı. Bu acımasız arayışlarda hem Yerli Amerikalılar hem de Avrupalılar olmak üzere birçok insan öldü. Hiçbir zaman altın hazine bulunamadı.
Ancak efsanede bazı gerçekler olabilir. Muisca hikayesinde adı geçen göl, Kolombiya'nın Bogota kenti yakınlarındaki And Dağları'nın yükseklerinde bulunan Laguna Guatavita olabilir. Bu su kütlesinden ve yakındaki bir başkasından bazı altın nesneler ve mücevherler çıkarıldı, ancak gölü kurutma ve tanınmış zenginlikleri geri kazanma girişimlerinin tümü başarısız oldu. Batan her hazine orada bozulmadan kalır.