Katar'ın başkenti Doha'da düzenlenen “Doha Forum 2024”te konuşan Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye'deki son gelişmeler ve Türkiye’nin bu süreçteki rolüne dair önemli açıklamalarda bulundu.
Bakan Fidan, Suriye halkının ülkelerinin geleceğini yeniden şekillendireceğini ve Türkiye’nin bu süreçte üzerine düşeni yapmaya devam edeceğini belirtti.
Hakan Fidan'ın konuşmasından satır başları şu şekilde:
Suriye halkı ülkelerinin geleceğini yeniden şekillendirecek. Türkiye, Suriye'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne önem veriyor. Ülkelerini terk etmek zorunda olan milyonlarca Suriyeli artık ülkelerine dönebilirler. Kapsayıcılık ilkesinden hiçbir zaman taviz verilmemeli. Bölgede ve bölge dışındaki tüm aktörlerin sakin biçimde hareket etmeleri tavsiyesinde bulunuyoruz. Suriye'nin toprak bütünlüğü korunmalı. Terör örgütleri DEAŞ ve PKK'nın bu süreçte bir kazanım sağlamaması için mücadele etmeliyiz. Suriye'de yeni hükümetin tüm tarafları kapsayıcı şekilde hareket etmesi gerekir. Biz Suriye'de barışın tesisi için elimizden geleni yapacağız. Bölgesel aktörlerle işbirliğimizi devam ettireceğiz.
(Esed'in nerede olduğu bilgisi) Bununla ilgili herhangi bir yorum yapamam, muhtelemen Suriye dışındadır.
Suriye'nin istikrarı için çok uzun zamandır çaba gösteriyoruz. Bunlar zorlu ve yoğun çalışılması gereken zamanlar. Bölgesel ülkelerin yeni Suriye'yi zorluk çıkarmayan bir yapı olarak görmesi gerekiyor.
Sayın Cumhurbaşkanımız son birkaç aydır Esed'e ulaşmaya çalıştı ancak bu çabalar sonuçsuz kaldı. Biz Suriye'deki sorunları yakından biliyoruz. Rejim yavaş yavaş çöküyordu, biz de bunu görüyorduk. Onlarla herhangi bir temasımız olmadı.
Astana sürecinin savaşı dondurmasından bu yana rejimin son derece değerli bir zamanı vardı problemlerle baş edebilmek için. Ancak 2016'dan bu yana yüksek bir gerilimle süreci yönettiler. Mevcut problemleri çözmek için adım atmadılar. Bu aslında bir mermi bile atılmadan Halep'in neden düştüğünü açıklıyor. Türkiye, komşu ülkelerle birlikte Suriye'nin yeniden inşa edilmesi için elinden geleni yapacak. Yeni yönetim ile işbirliği yapılacak.
Muhalif güçler farklı gruplardan oluşuyor ancak bir koordinasyon mekanizmaları var aralarında. Ellerinde çok daha büyük bir iş var başarmaları gereken. Umarız ki biraraya gelerek geçiş dönemini sağlıklı bir şekilde tesis edebilirler. DEAŞ ve diğer terör örgütleri konusunda aynı endişedeyiz. Bu durumu kullanmalarını istemiyoruz. ABD'li dostlarımızla görüşme halindeyiz, bu terör örgütlerinden gelebilecek her türlü tehdide karşı kendimizi savunma hakkımız olduğunu biliyorlar.
Herhangi bir PKK uzantısı Suriye'de meşru taraf olarak değerlendirilemez, görüşecek bir taraf olamaz.
SORU-CEVAP
TÜRKİYE SİYASİ SÜREÇ İÇİN NE YAPIYOR?
- Kendi konuşmamda da söylediğim gibi bölgesel istikrar, Suriye’nin istikrarı için yıllardır çaba sarf diyoruz. Aktörleri tanıyoruz, sorunları da biliyoruz. Bunlar zorlu sorunlar. Yıllardır üzerinde çalışıyoruz. Bir arada çalışmamız gerekiyor. Suriye halkı ile birlikte çalışmamız gerekiyor. İnsanların zarar görmemesi için, insanlara bir güven vermemiz için bu gerekiyor. Yeni yönetimin halka hizmet etmesi için, Suriye’nin artık kendi komşularına bir tehdit teşkil etmediğinden de emin olabilmemiz gerek.
HÜKÜMET SON GÜNLERDE ESAD İLE KONUŞTU MU?
- Ne yazık ki kendi Cumhurbaşkanımız son aylardır Suriye rejimine özellikle Esad’a erişmeye çalışıyor ancak bu çabaların hepsi başarısız oldu. Bir şeylerin gerçekleşeceğini biliyorduk. Suriye’nin sorunlarını yıllardır çok iyi biliyoruz. Bu baskının nasıl arttığını, gerilimin nasıl yükseldiğini mültecilerden dolayı, ekonomiden dolayı biliyoruz. Güçleri zaman içinde azalıyordu. Bildiğimiz için bu konuda bir şeyler yapmak istiyorduk. Onlarla konuşmadık.
BU SAVAŞ 15 GÜNDE NASIL SONLANDI? İSRAİL VE MUHALİFLER VAR, TÜRKİYE’NİN SURİYE’Yİ YENİDEN İNŞASINDA NASIL BİR ROLÜ OLACAK?
- Astana sürecinden bu yana 2016’dan beri rejim bu sorunları çözmek için çok fazla vakit sahibiydi ancak şunu biliyoruz ki 2016’dan bu yana rejim adrenalinle çalışıyordu. Sorunları çözmekle ilgilenmediler. Kendi sorunlarının üzerine gitmediler. Fakat bu vakti sorunları çözmek için kullanabilirlerdi. Onun yerine kendi rejimlerinin zaman içinde çürüdüğünü gördük. Bir kurşun bile sıkmadan Halep’in nasıl düştüğünü anlamamızı kolaylaştırıyor. Türkiye bu yolunca özellikle kendi komşu ülkeleri ile birlikte ve var olan hükümet de çok önemli bizim için. Yeni hükümetle de bir arada çalışmayı hedefleyerek elimizden geldiğince yardımları yaparak hem ekonomik hem lojistik olarak Suriye’nin yeni yönetimi ile çalışmaya devam etmek istiyoruz.
KOORDİNASYON NASIL SAĞLANACAK? TRUMP’IN SÖZLERİ HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ? SURİYE’DEKİ YENİ HÜKÜMET NASIL OLACAK, GÜNDEMİNİZDE NELER VAR?
-Burada farklı gruplar var ancak koordinasyon yaptıklarını biliyoruz. Gelecekte koordinasyonların artacağını düşünüyoruz. Ellerinde daha büyük bir iş var. Umuyoruz ki bir araya gelebilirler. Suriye yönetimi artık akıcı bir dönüşüm süreci geçirebilir. DEAŞ ve diğer terör örgütleri hakkında da endişeliyiz. Dönüşüm sürecinden faydalanmalarından korkuyoruz. Durumu inceliyoruz. PKK’nın ve DEAŞ’ın bu durumdan faydalanmaması için. Aynı zamanda ABD’li arkadaşlarımızla da iletişim halindeyiz. Bu konuda ne kadar hassas olduğumuzu da biliyorlar. Onlardan Türkiye’ye gelecek tehditlere karşılık vereceğimizi biliyorlar. ABD’de yeni gelecek hükümetin de bizimle iletişimde olacağına inanıyoruz. Şu anda iş birliği yaptığımız Kürt taraflar var. Çok meşru taraflar, aynı zamanda muhalefetin de bir parçasıydı onlar ancak PKK’nın herhangi bir uzantısı Suriye ile ilgili bir ortak olamaz. Onlar uluslararası terörist savaşçıları ile dolu. Onlar Suriyeli değil. Türkiye Suriye’nin bütünlüğü için elinden geleni yapmaktadır. Muhalifler an itibarıyla Şam’ı ele geçirmiş durumdalar. Esad rejimi çökmüş durumda, ülkeyi terk etmiş durumda. Biz bundan sonra Suriye’nin yaralarının sarılması için, güvenliğinin sağlanması için ne yapabiliriz? El birliği ile şu anda onun mücadelesi içindeyiz. Bölge ülkeleriyle uluslararası aktörlerle çalışmaya başladık. Bölge ülkelerle iş birliğimiz önemli. Irak ve Suriye Türkiye’ye uzun sınırları olan iki ülke. Beraber koordinasyonumuz önemli. Ürdün, S. Arabistan, Katar önemli partner. Bunlarla çalışmalarımızı devam ettireceğiz. ABD ile görüşmelerimiz devam ediyor. Önümüzdeki günler, geçiş süreci inşallah daha güzel günlerin Suriye halkını beklediğini hep beraber göreceğiz. Mültecilerin ülkelerine dönmesi meselesi önemli, bu konuda çalışmalara başladı.
Şu anda iş birliği yaptığımız Kürt taraflar var. Çok meşru taraflar, aynı zamanda muhalefetin de bir parçasıydı onlar ancak PKK’nın herhangi bir uzantısı Suriye ile ilgili bir ortak olamaz. Onlar uluslararası terörist savaşçıları ile dolu. Onlar Suriyeli değil.
Türkiye Suriye’nin bütünlüğü için elinden geleni yapmaktadır. Muhalifler an itibarıyla Şam’ı ele geçirmiş durumdalar. Esad rejimi çökmüş durumda, ülkeyi terk etmiş durumda. Biz bundan sonra Suriye’nin yaralarının sarılması için, güvenliğinin sağlanması için ne yapabiliriz? El birliği ile şu anda onun mücadelesi içindeyiz. Bölge ülkeleriyle uluslararası aktörlerle çalışmaya başladık. Bölge ülkelerle iş birliğimiz önemli. Irak ve Suriye Türkiye’ye uzun sınırları olan iki ülke. Beraber koordinasyonumuz önemli. Ürdün, S. Arabistan, Katar önemli partner. Bunlarla çalışmalarımızı devam ettireceğiz. ABD ile görüşmelerimiz devam ediyor. Önümüzdeki günler, geçiş süreci inşallah daha güzel günlerin Suriye halkını beklediğini hep beraber göreceğiz. Mültecilerin ülkelerine dönmesi meselesi önemli, bu konuda çalışmalara başladı.