Sonbahar aylarında Almanya, Polonya ve İspanya'da atık sularda polio virüsüne rastlanması, sağlık otoritelerini alarma geçirdi. Her üç ülkede de polio olarak bilinen çocuk felci vakası tespit edilmemiş olsa da, uzmanlar bu durumun aşılama programlarındaki açıkları kapatmak ve hastalık gözetimini güçlendirmek için bir uyarı niteliğinde olduğunu belirtiyor.
Atık Sularda Poliovirüs: Tehlike Ne Kadar Büyük?
Polio virüsü, insan dışkısından atık sulara karışarak tespit ediliyor. Ancak bu, mutlaka hastalık vakalarının olduğu anlamına gelmiyor. Oral polio aşısı olan bireyler de zayıflatılmış ancak canlı virüsü dışkılarıyla atabiliyor.
Bu virüs, kötü hijyen koşullarının olduğu bölgelerde uzun süre dolaşabilir ve zamanla daha güçlü bir tür haline gelerek felç edici bir şekle dönüşebilir. Ancak Almanya, İspanya ve Polonya gibi gelişmiş sağlık sistemlerine sahip ülkelerde bu risk daha düşük seviyede.
Aşılamadaki Açıklar ve Yerel Riskler
- Polonya: 2023’te bir yaşındaki çocukların yalnızca %85’i aşılanmış durumda ve bu oran Avrupa’daki en düşük oranlardan biri.
- İspanya: %93 aşılama oranına sahip.
- Almanya: %91 ile İspanya’ya benzer bir seviyede.
Sağlık uzmanları, toplumsal bağışıklık için aşılama oranının en az %80, çocuklar arasında ise %95 olması gerektiğini vurguluyor. Ancak ulusal veriler yerel düzeydeki açıkları maskeleyebilir. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne (ECDC) göre, 2012-2021 arasında Avrupa Birliği genelinde 2,4 milyon çocuk polio aşısını kaçırmış olabilir.
Polio'nun Küresel Mücadeledeki Yeri
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Avrupa’da polio’nun 2002 yılında eradike edildiğini açıklamıştı. Ancak hastalık, Pakistan ve Afganistan gibi ülkelerde hâlâ endemik durumda. 2024’te bu iki ülkede toplamda 78 vaka rapor edildi.
Bu yıl Gazze’de 25 yıl sonra ilk çocuk felci vakası ortaya çıktı ve yaz aylarında atık sularda polio tespit edildi. Bu durum, İsrail ve Hamas arasında kısa süreli insani ateşkeslere yol açarak 557.000 çocuğun aşılanmasını sağladı.
WHO Sözcüsü Oliver Rosenbauer, polio virüsünün sessizce çok uzun mesafelere yayılabileceğine dikkat çekerek, “Hastalık tamamen eradike edilene kadar Avrupa’da polio tespit etmeye devam edeceğiz,” dedi.
Önlemler Artırılıyor
Polonya, aşılama stoklarını yenilerken Almanya, insan enfeksiyonlarını test etmek için ücretsiz laboratuvar hizmetleri sunuyor. Avrupa genelinde atık su gözetim sistemleri, COVID-19 pandemisinin de etkisiyle geliştiriliyor. Ancak tam anlamıyla etkili bir sistemin kurulmasının zaman alacağı belirtiliyor.