İsviçre haber sitesi Le Temps, “Burkina Faso, Mali...2022 yılında Fransafrika son buluyor” başlıklı yazısında, Fransa’da Nisan ayında düzenlenecek Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce Macron iktidarının son günlerine Afrika kıtasında yaşanılan başarısızlıkların damga vurduğunun altını çiziyor.
Peki nasıl oluyor da Afrika coğrafyasında yüzyıllardır süregelen Fransız nüfuzu bugün kırılma noktasına geldi ve sömürgeciliğe uğrayan ülkeler Fransa’ya karşı direnmeye başladılar?
Özellikle son aylarda Mali’de yaşanan olaylar bu soruya cevap vermemizi sağlayabilir. Eski bir Fransız sömürgesi olan ve 1960 yılında bağımsızlığına kavuşan Mali, topraklarının yaklaşık yüzde 65'i çölle kaplı olsa da, altın, uranyum, petrol, boksit, bakır ve demir gibi doğal kaynaklar bakımından son derece zengin Sahel bölgesinde bulunuyor.
Ülkenin kuzeyinde 2011 yılının sonlarına doğru şiddetlenen ayrılıkçı hareketler, bölgeye girmek için bahane arayan Fransa'nın 2013 yılında Serval Harekâtı ile “terörle mücadele” gerekçesiyle Mali'ye müdahale etmesiyle sonuçlandı. 2014 yılında sona eren Serval Harekâtı'nın hemen ardından 1 Ağustos 2014 tarihinde Barkhane Harekâtı başlatıldı. Her ne kadar Macron, Barkhane Harekâtı’nın 2022 yılının başında sona ereceğini duyurmuş olsa da, Fransa Mali’de askeri güçlerini bulundurmaya devam ediyor. Ancak tek bir fark var: 2020 yılının Ağustos ayında ve 2021 yılının Mayıs ayında üst üste 2 darbenin yaşandığı Mali’de iktidara gelen askeri cunta yönetiminin Fransa ile ilişkileri son derece kötü.
Mali’deki geçici yönetimin seçimlerin gelecek ay gerçekleştirilmesi yerine 2025 yılı Aralık ayında düzenlenmesi önerisine, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ağır yaptırım kararlarıyla cevap verdi. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Fransa'nın girişimiyle Avrupa Birliği'nin de ECOWAS'ın kararlarını desteklediğini ve askeri cuntaya karşı yaptırım hazırlığı içinde olduğunu açıkladı.
Bu gerginliklerin ardından Mali’de 1 Fransız askerin daha terör saldırısında hayatını kaybetmesi, Fransa ve Mali arasındaki ilişkileri kopma noktasına getirdi. Ülkede bugüne kadar 53 Fransız askeri, saldırı ve kaza sonucu hayatını kaybetti. Öte yandan, Birleşmiş Milletler, Fransa'nın 2021 yılının Ocak ayında Mali'de düzenlediği hava saldırısında en az 19 sivilin yaşamını yitirdiğini açıklamıştı.
Bugün Mali’de Fransa karşıtlığı had safhaya ulaşmış durumda. Ülkede düzenlenen Fransa karşıtı gösterilerde Fransa'nın girişimi ile ECOWAS üzerinden uygulanmak istenen yaptırımlar protesto ediliyor. Mali’de halkın öfke kazanı kaynarken, Pazartesi günü bir darbe haberi de Burkina Faso’dan geldi. Geçtiğimiz yılın Kasım ayında Burkina Faso’dan Nijer'e doğru ilerleyen Fransız askeri konvoyunun geçişi, bölge sakinleri tarafından “Fransa evine dön” sloganlarıyla engellenmişti.
Mali ve Burkina Faso’da cereyan eden bu gelişmeler, bütün Afrika’ya dalga dalga yayılacağa benziyor. Mali Yeniden Kuruluş Bakanı İbrahim İkassa Maïga ise, yavaş yavaş inşa edilen yeni dünyaya net bir mesaj iletiyor: “ Türkiye, Rusya ve Çin ile iş birliği yaparak Fransız yaptırımlarını aşacağız.”