IŞİD’in özellikle son saldırılarında canlı bombaların Adyamanlı çıkması, gözleri bu kente çevirdi. Basınımızın klasik tavrı, bir muhabir ve bir günlük araştırmayla Adıyaman, neredeyse tamamiyle IŞİD çi ilan edildi.
Adıyamanlı olarak uzun zamandır IŞİD üzerinde çalışıyorum ve uzun zamandır Adıyaman gibi Bingöl, Konya, Ankara, İstanbul, Sakarya ve Osmaniye gibi memleketlerden IŞİD’e ciddi katılım olduğunun altını çiziyorum.
Elinde herhangi bir istatistik olmadan genelleme yaparak Adıyaman’ı IŞİD’in merkezi haline getirmek, tek kelimeyle ‘cahillik’tir…
Biz Adıyamanlılar, “Adıyaman Modeli” diye bir modeli sürekli dile getiririz. O model Sünnisi, Alevisi, Süryanisi, Türkmeni, Kurmanç ve Zazası ile huzur içerisinde yaşamak demek. Bu huzur ortamı, yani bu model, PKK başta olmak üzere farklı örgütlerin uzun yıllardır Adıyaman’a girmesine müsaade etmedi.
Adıyaman, özellikle 1990’lı yıllardan itibaren İstanbul başta olmak üzere büyük metropollere göç verdi. Bu göçle birlikte büyükşehirlerde etkileşimler de ilişkiler ve siyasal bilinç de farklılaştı. Bunun kente geri dönüşümü de haliyle farklı oldu.
Gerek Afganistan gerek Çeçenya gerek Bosna gerekse de Irak işgalleri, her yerde olduğu gibi, Adıyamanlıları da etkiledi sınırlı olsa da. Adıyamanlılar cihat bölgelerine gittiler. Irak işgali ve Suriye direnişi, belki de Adıyaman üzerinde özellikle El Kaide ve IŞİD gibi örgütlerin çalışmasına imkan sağladı. PKK coğrafyadan dolayı genelde Adıyaman üzerinde taban bulamıyor, bu taban daha çok büyük şehirlerden devşiriliyordu.
Peki ne oldu da son dönemlerde IŞİD’in canlı bombaları, Adıyamanlı çıkmaya başladı…
1- HDP’nin Diyarbakır mitingine bomba koyduğu iddia edilen genç Adıyamanlı çıkmaya başlayınca gözler Adıyaman’a çevrildi. Oysa aslında daha önce hiç kimse Adıyaman’ın durumunu ne görmüş ne incelemişti.
2- Al Monitor sitesinde yayımlanan habere gore; 25 yaşındaki Hüseyin Mustafa Peri, IŞİD’e katılan bir Adıyamanlı’ydı. Peri’nin kamera önündeki konuşmalarından sonra Adıyaman, uluslararası basında yer bulmaya başladı. Oysa Kobani’de YPG kontrol noktalarını patlatanlar Kobanili Kürt olmasına rağmen, Halepçe ve Kobani başta olmak üzere IŞİD’e katılan Kürtler Adıyaman’dan kat ve kat fazlayken, uluslararası basın bunları Adıyaman kadar inceleme gereği duymadı.
3- Suruç saldırısı sonrası bombacının Adıyamanlı çıkmasıyla Adıyaman da basın yayın tarafından IŞİD merkezi ilan edildi.
4- Öncelikle Adıyaman sınıra yakın bir yerleşim birimi, insanların Suriye’ye gitmesi oldukça kolay. Bu coğrafi özellik, IŞİD’in işini en fazla kolaylaştıran faktör.
5- Diğer taraftan IŞİD bünyesinde, çoğunluğunu Adıyamanlıların oluşturduğu “Dokumacı” olarak bilinen gruba karşı, ABD ve PYD ortaklığında haziranda gerçekleştirilen ve 20 kişinin öldüğü saldırı sonrası, ciddi bir kızgınlık oluştu. Bu kızgınlıktan yararlanılarak Adıyamanlı gençler, birer canlı bombalara dönüştürüldü.
6- Öncelikle IŞİD’in Adıyaman örgütlenmesi, radikalliği kabul etmeyen eski bir örgütün radikal kanadı üzerine inşa edildi. Bu kişiler daha önce akaid, tefsir ve sohbetlerden birbirlerini tanıdıkları için bunları bulan bir el, gerek maddi kaynaklar ve gerekse cihat fikirleriyle IŞİD’e kanalize etmeye başladı.
7- Tunus’ta olduğu gibi Adıyaman’da da IŞİD’e katılan gençlerin büyük bir kısmının yaş aralığı 18-25. Çoğu işsiz gençlerden oluşuyor.
8- Daha önce akaid, fıkıh gibi sohbetlerle belli mekanlarda toplanan örgüt mensuplarının takibi kolaydı. Ancak son dönemlerde örgütlenme sosyal medya ve internet ortamından sağlandığı için takibi de ciddi anlamda zorlaştı. Bu da insanlara rahat hareket kabiliyeti verdi.
9- Daha önce IŞİD’e katılacağı tespit edilen kişilerin aileleriyle görüşen emniyet, çocukları ailelerine teslim etmekle kalmadı onları bilgilendirdi. Fakat bunların çoğu, ailelerin gözetimindeyken tekrar gittiler, ailelerse engelleyemedi. Gerek Diyarbakır gerekse de Suruç bombacılarının ailelerinin açıklamalarına bakıldığında bu durum teyit ediliyor.
10- IŞİD’e katılımın benzer bir durumu, Kobani nedeniyle Türkiye’den götürülen gençlerin durumunda göze çarpıyor. Bir taraftan IŞİD diğer taraftan PKK, Kürt gençlerini Kobani’ye götürmüştü. Bu katılımlarda Adıyaman’ın dillendirilmesinin sebebi canlı bombaların kimlikleri.
11- Adıyaman’dan IŞİD’e katılımlar hakkında kent sakinlerinin söyledikleri şu: PKK, uzun zamandır giremediği Adıyaman’a bu vesileyle hem de bir yıldır ciddi ciddi girmiş oldu. Batman’da “PKK-Hizbullah çatışması” yaptıran derin güçler, aynı senaryoyu kentimiz üzerinden “PKK-IŞİD çatısması” olarak planlıyor.
12- Çoğu haberde sözü edilen “İslam çay ocağı” saldırganın abisi Yunus Emre tarafından açıldı ve toplam 3 ay açık kaldı. Bu süre zarfında emniyet çay ocağını gözetim altında tutu, gelenleri gidenleri belirledi. Daha önce yer altında olan bu kişilerin çoğu eyleme bulaşmadığı ve legalleşebileekleri için beklenildi; fakat gidenlerin sayısı artmaya başlayınca emniyet de buranın kapatılmasını istedi. Belediye tarafından söz konusu yer kapatıldı.
13- Emniyet açısından esas sıkıntı gruba hakim olmasına rağmen Suriye’den gelişler noktasında yeterli istihbaratın alınamaması… Çünkü 9 ay önce giden bir IŞİD mensubunun kaydı tutuluyor; ama ne zaman Türkiye’ye döndüğü tespit edilemiyor, buda ciddi sıkıntı demek.
Dikkat edilirse eylem yapanlar, Adyaman’dan eylem bölgelerine gidenler değiller, daha çok IŞİD bünyesinde çarpıştıktan sonra Türkiye’ye dönenler.
14- Bugün Adıyaman’da gerek IŞİD gerekse Nusra’ya katılım sayısı 45 civarında. Ancak bu, Türkiye ortalamasının üzerinde bir rakam değil. IŞİD’e katılım daha çok İstanbul gibi büyükşehirlerdeki Adıyamanlılar tarafından gerçekleştiriliyor.
15- Menzil gibi tasavvuf hareketlerinin merkezi olan Adıyaman’da bu yaşananlar üzerine halkın bir kısmı neredeyse çocuklarını camilere bile göndermez oldu. Dünyanın her yerinde yapılan mühendislik çalışması gibi Müslüman=IŞİD algısı oluşturuluyor ve bu algı kaos ve çatışmalarla daha da derinleştiriliyor.
16- Adıyaman’da bazı ilçelerde özellikle PKK’ya katılmış ailelerin köylerinde IŞİD’e katılım sağlanmaya çalışılıyor, kısmen de bu ne yazık kı sağlanmış durumda. Böylece Suriye savaşının bitmesiyle birlikte yeni bir çatışma alanının zemini şimdiden hazır hale getirilmeye çalışılıyor.
17- Adıyaman sokaklarını dolaştığınızda çok net görürsünüz ki, PKK ve IŞİD’e karşı ciddi tepkiler var.
18- Adıyaman’da daha önce Alevilerin evlerinin işaretlenmesi gündem olmuştu. Adıyaman Valiliği, Emniyeti, Alevi kanaat önderleri ve STK’ların el birliğiyle bu “fitne” oyunu bozulmuştu. Özellikle Diyarbakır’da HDP mitingine bomba koyduğu iddia edilen kişinin hem Alevi hem Kürt hem de IŞİD’çi olması kafaları oldukça karıştırmıştı.
19- Kobani ve Suriye’de gruplara yapılan şiddet dışı müdahalelerin yansımaları, başka yerlerde olduğu gibi, Adıyaman’ı da etkiliyor.
20- Türkiye genelinde “Harici” mantığa dayalı bir anlayış çok ciddi anlamda yayılmaya başladı, Adıyaman da bundan payını alıyor. Üzülerek ifade edeyim ki, bu anlayışın gelişimi karşısında STK’larımızın büyük bir kısmı meseleyi ya AK Parti ya da PKK karşıtlığı üzerinden okuyor, esas yapması gereken işi yapmıyor ve toplumu aydınlatmıyor.
Kısacası Adıyaman, bugünlerde konuşulan o Adıyaman değildir…