Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğünce (BYEGM), “Yabancı basında FETÖ lideri” başlıklı araştırma yapıldı.
Haber analizi kapsamında, 1 Mayıs-9 Ağustos 2016 aralığına ait 126 yabancı gazete ve dergi, 21 tv kanalı ve 15 uluslararası haber ajansı tarandı, 2 bin 726 haber incelendi.
Araştırmada, ABD basınında, terörist başı Gülen’den “emekli vaiz”, “gönüllü sürgündeki imam”, “tatlı dilli”, “popüler”, “77 yaşında hasta ve yaşlı imam”, “münzevi din adamı”, “gizemli din adamı”, “nüfuzlu muhalif”, “Erdoğan’ın eski müttefiki” gibi masumane sıfatlarla bahsedildiği belirtildi. ABD basınının bu tavrının “ABD yetkililerince her fırsatta müttefik ve dost ülke olarak adlandırılan Türkiye ve Türk halkı tarafından bir ikiyüzlülük olarak algılandığı” tespitine yer verildi.
Araştırmaya göre, Alman basınında terörist başı Gülen hakkında “Gülen ağı”, “Gönüllü sürgündeki imam”, “ılımlı vaiz”, “Erdoğan’ın ezeli düşmanı/eski müttefiki”, “Pensilvanya dağlarında yaşayan yaşlı ve hasta adam”, “Afrika’da etkili cemaat”, “zehirli yılan” gibi tanımlamalar tercih edildi. Alman basını, FETÖ’yü terör örgütü olarak göstermemek için sıklıkla “sözde” kelimesine başvurdu.
Fransa basınında “eski müttefik”, “sürgündeki vaiz”, “ruhani lider”, “75 yaşında hasta ve yorgun adam” sıfatları kullanıldı. Türk yetkililerin FETÖ tanımlamalarının tırnak içinde verilmesinin tercih edildiği Fransız basının bu tutumu, teröre karşı Türkiye ile dayanışma örneği gösterilmemesi olarak değerlendirildi.
İngiltere basınında ise FETÖ elebaşı Gülen için, “karizmatik din adamı”, “77 yaşındaki dini lider”, “münzevi din adamı”, “muhalif”, “dinler arası diyalog mesajları veren” gibi sıfatlar tercih edildi. “Terör örgütü ve paralel yapı” ifadeleri ise iddia seviyesinde tutuldu.
Ortadoğu, Çin, Rus ve Japon medyasındaki durum
Araştırmada, uluslararası basının genellikle bu örnekleri veren Batı basınının tanımlamalarını tercih ettiği vurgulandı.
Ortadoğu basınında “Amerika’da yaşayan din adamı”, “aydın”, “Afrika’nın önemli simalarından biri” olarak tanımlanan Gülen, İran basınında “İran İslam Cumhuriyeti’nin katı muhalifi”, “sürgündeki din adamı, “darbe girişimini organize etmekle suçlanan kişi” sıfatlarıyla anılırken, FETÖ mensubu askerler içinse “Fetullah Gülen terör örgütüne mensup askeri isyancılar” tanımı kullanıldı.
FETÖ elebaşı Gülen, Çin basınında “Amerikalılaşmış Türk din adamı”, “dini şahsiyet”, “sürgündeki muhalif”, İsrail basınında ise “radikal İslamcı”, “gizli terör örgütü”, “Türkiye doğumlu Sünni din adamı”, “sürgündeki Müslüman vaiz” ifadeleriyle haberlere konu oldu.
Japonya basını Gülen’den, “İslamcı dini eğitmen”, “Gülen hoca”, İtalya basını “Sünni imam”, “bir imamın oğlu”, “Gülen imparatorluğu”; Hollanda basını “uluslararası şirketler, eğitim kurumları, bankalar sahibi etkili imam” ifadeleriyle söz etti. Kürtçe yayınlanan haberlerde ise Gülen, “İslam davetkarı”, “Erdoğan devletini yıkacak tek güç”, “Kürt karşıtı”, “Paralel Örgüt Lideri” tanımlamalarıyla gündeme getirildi.
FETÖ elebaşı, Rusya basınında “gizemli din adamı”, “Türk dili konuşan ülkelerde İslami okullar zincirine sahip kişi”, “Gülen’in imparatorluğu”, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın amansız rakibi”; Yunanistan basınında “Türk liderin siyasi manevi oluşumunda belirleyici rol oynayan Gülen”, “Batı yanlısı duruşu ile muhafazakar İslami ilkeleri birleştiren”; Suudi Arabistan basınında “Terörist örgüt lideri”, “darbeden sorumlu tutulan sürgündeki dini lider”; Mısır basınında “Türk din adamı”, “Askeri darbe girişiminin birinci suçlusu”, “İslami düşünür”, Kıbrıs Rum basınında “sınırlarını çoktan aşan hizmet hareketinin babası” ve İsveç basınında “ABD merkezli vaiz”, “Müslüman lider”, “sürgündeki İslamcı vaiz” gibi tanımlamalarla yer aldı.
“Fetullah Gülen için ‘ılımlı’ tanımlamalar bulma çabası sürürüyor”
Araştırmada Batı medyasının Türkiye aleyhindeki tavrına FETÖ’nün, son yıllara kadar zekat, sadaka, kurban adı altında Türk halkının hayırseverliğini suistimal ederek topladığı paralarla gerçekleştirdiği lobicilik faaliyetlerinin de katkısı olduğu değerlendirildi. Birçok Batılı medya organıyla örgüt mensupları arasında kurulan yakın ilişkiler, çeşitli yabancı siyasetçilerin Türkiye aleyhinde rapor hazırlanması için verilen finansal destekler ise söz konusu lobicilik faaliyetlerinin en somut delilleri olarak gösterildi.
Batı medyasının daha önce, PKK ve PYD hakkında çıkan haberlerde kullandığı söylem düşünüldüğünde, bu tavrının Türk halkı için şaşırtıcı görülmediği aktarılırken, “PKK ve PYD için ‘gerilla’, ‘Kürt militanlar’ gibi adlandırmalar kullanan Batı medyası, bir kez daha Türkiye aleyhinde birçok yasa dışı faaliyete girişen, yüzlerce insanın ölümünden; binlercesinin ise yaralanmasından sorumlu olan FETÖ ve elebaşı Fetullah Gülen için ‘ılımlı’ tanımlamalar bulma çabasını sürdürüyor.” değerlendirmesi yapıldı.
“Uluslararası basın sınıfta kaldı”
BYEGM Genel Müdür Yardımcısı Ekrem Okutan araştırmayla, uluslararası basına yansıyan haberlerin FETÖ’nün gerçekte kimlere hizmet ettiğini ortaya koyduğunu belirterek, uluslararası basının Türkiye’de demokrasi söz konusu olduğunda, sınıfta kaldığını” vurguladı.