DEMET İLCE / MUHABİR
Büyük Macar Ovası'ndaki mezarlıklarda bulunan yüzlerce iskelet, yaklaşık 1.500 yıl öncesine dayanan gizemli bir savaşçı kültür olan Avarların dokuz nesline dair ipuçları ortaya koyuyor. Kalıntıların yeni bir analizi, kadınların kültürle evlenirken erkeklerin sabit kaldığını ve insanların birden fazla partnere sahip olmasının yaygın olduğunu gösteriyor.
Nature dergisinde 24 Nisan Çarşamba günü yayınlanan bir çalışmada, uluslararası bir araştırma ekibi, günümüz Macaristan'ındaki dört Avar mezarlığında bulunan 424 iskelet üzerinde DNA analizi gerçekleştirdi. Bu sonuçlara dayanarak ekip, biyolojik olarak yakından akraba olan 298 kişiyi belirledi ve yaklaşık üç yüzyıla ait aile ağaçlarının haritasını çıkardı.
Avar halkı altıncı yüzyılın ortalarından itibaren Karpat Havzası'na yerleşti. Bu grubun siyasi çekirdeği, elit atlı savaşçılar ve aileleri tarafından çevrelenmiş bir siyasi lider olan bir kağandan oluşuyordu. Başlangıçta göçebe olan Avarlar, yedinci yüzyılın başlarında istikrarlı yerleşim yerleri kurdular ve ölülerini büyük mezarlıklara, bazen de silahlar, mücevherler ve atlarla dolu gösterişli mezarlara gömdüler. Avarlar, yaklaşık olarak çağdaşı Macaristan'dan Bulgaristan'a kadar geniş bir bölgeyi kontrol etseler de, Şarlman ve ordusu tarafından işgal edilmelerinin ardından yönetimleri MS 800 civarında sona erdi.
Avarlar yazılı bir tarih bırakmadılar ve dilleri yalnızca çağdaş Latince ve Yunanca metinlerde ara sıra kullanılan kelimeler olarak korundu. Ancak son on yıldaki yarım düzine önceki araştırma, Avar halkının kökenlerini DNA'ları aracılığıyla belirlemeye çalıştı ve sonuçta Avrupa, Avrasya ve Kuzeydoğu Asya popülasyonlarından önemli genetik etkiler buldu.
Yeni çalışmada araştırma ekibi, DNA sonuçlarından genetik ilişkiyi hesaplamak için bir yazılım kullandı. Çoğu insanın aynı mezarlıktaki diğer kişilerle akraba olduğunu ve kadınların kökenlerinin erkeklerden daha çeşitli olduğunu buldular; bu da kadınların erkek merkezli Avar kültürüne göre evlendiğini gösteriyor. Daha spesifik olarak, kadınların ebeveynleri mezarlıklarda bulunmazken, erkekler aile ağaçlarının kurucu erkeklerinden geliyordu. İlgili kişiler neredeyse her zaman birlikte gömüldü.
Dublin Trinity College Genetik Bölümü'nde araştırma görevlisi olan ve araştırmada yer almayan Lara Cassidy, "Bu, Avar kadınlarının kocalarının topluluklarına katılmak için evlerini terk ettiklerini gösteriyor; bu da farklı babasoylu klanlar arasında bir miktar sosyal uyum sağlamış olabilir." dedi.
Nature'da yayınlanan bir News & Views makalesinde şöyle yazıldı:
Genetik analiz, hem erkeklerin hem de kadınların genellikle birden fazla partnerden çocuk sahibi olduğunu ortaya çıkardı. Aynı zamanda, levirat adı verilen, yakın akraba olan erkeklerin aynı kadından çocuk sahibi olması ve genellikle erkeklerden birinin ölümünün ardından uygulanan bir uygulama için de açık kanıtlar ortaya çıktı. Ekip, üç çift baba ve oğul, iki çift erkek kardeş ve her birinin bir kadın partneri paylaştığı bir amca ve yeğen buldu.
Araştırmacılar, çalışmalarında şöyle yazdı:
"Yukarıda belirtilen tüm olgular, araştırdığımız Avar toplumu kesiminin, özellikle babasoyluluk veya erkek olarak kabul edilen soy açısından, Avrasya'daki pastoralist bozkır insanlarıyla karşılaştırılabilir bir yapıya sahip olduğunu varsaymamıza yol açıyor."
Ekip ayrıca belirli soyları veya baba soylarını inceleyerek, büyük Rákóczifalva mezarlığında yedinci yüzyılın ikinci yarısında genetikte, yiyecek kaynaklarında ve mezar türlerinde değişiklikler olduğunu keşfetti; bu, bir baba soyunun iktidara gelmesiyle siyasi bir geçiş olduğunu gösteriyor.
Eötvös Loránd Üniversitesi'nden bir arkeolog olan çalışmanın ortak yazarı Zsófia Rácz, "Bu topluluk değişimi, hem alanın içinde keşfettiğimiz arkeolojik hem de beslenme değişimini yansıtıyor, aynı zamanda Karpat Havzası boyunca meydana gelen büyük ölçekli bir arkeolojik geçişi de yansıtıyor." dedi.
Sonuç olarak, bu çalışmada yapılan büyük ölçekli antik DNA analizi, Avar ilişkilerinin inceliklerini gözler önüne sererek, "toplumun atalarına dair ayrıntılı bir hafızayı koruduğunu ve nesiller boyu biyolojik akrabalarının kim olduğunu bildiğini" ortaya çıkardı