Sebzelerin yıllar geçtikçe besin değerlerini kaybetmesi, gıda endüstrisini biyogüçlendirme gibi yöntemler arayışına sürükledi. Bu yöntem, özellikle iklim krizi ve atmosferdeki karbondioksit seviyelerinin yükselmesiyle besin kayıplarının artmasının önüne geçmeyi hedefliyor.
TEMEL GIDALARIN KARBONDİOKSİT SEVİYESİ YÜKSELİYOR
Pirinç gibi temel gıdaların karbondioksit seviyelerinin yükselmesinin etkisiyle protein, demir ve çinko içeriğinde düşüş yaşandığı yapılan araştırmalarla belirlendi. IFPRI program yöneticisi Prateek Uniyal, "İklim değişikliği nedeniyle demir ve çinkonun aşırı yağış, soğuk hava ve fiziksel hasar sonucu yüzde 30-40 oranında azaldığını" söylüyor.
BESİN GÜÇLENDİRME YÖNTEMLERİ
Biyogüçlendirme, gıdalara doğrudan besin maddeleri ekleyerek zenginleştirme işlemine dayanıyor. Diğer bir yöntem olan besin güçlendirme ise özellikle ABD'de uzun süredir kullanılıyor. Bu yöntemde ise besinler, ekinler büyüdükten sonra ekleniyor. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Tarımsal Araştırma Danışma Grubu, biyogüçlendirmenin besin değerini artırarak gıda güvenliğini sağlama konusunda önemli bir strateji olduğunu vurguluyor.
BİYOGÜÇLENDİRMENİN SAĞLADIĞI FAYDALAR
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün 2018 raporu, biyogüçlendirme ile zenginleştirilen gıdaların sağlık açısından olumlu etkilerine dikkat çekiyor. Yapılan hakem denetiminden geçmiş çalışmalar, bu gıdaların tüketilmesinin anemi, gece körlüğü ve ishal gibi yaygın sağlık sorunlarını tersine çevirdiğini ve bilişsel ile fiziksel performansı artırdığını gösteriyor.
Bu bulgular, biyogüçlendirmenin sadece besin maddelerini artırmakla kalmayıp aynı zamanda toplum sağlığını da iyileştirebileceğini gösteriyor. Anemi gibi önemli bir sorunun tersine çevrilmesi ve gece körlüğü gibi beslenmeyle ilgili problemlerin azaltılması, biyogüçlendirmenin potansiyelini vurguluyor.
BİYOGÜÇLENDİRME YÖNTEMLERİ
Biyogüçlendirmede gıdaların genetiği değiştirilebileceği gibi besin açısından zengin gübreler kullanılması, toprak ıslahı ve bitki ıslahı gibi yöntemler de uygulanıyor. Ancak bu yöntemlerin sınırlamaları da var. Örneğin, bir bitki türüne odaklanmanın çoklu besin maddelerini etkileyememesi ve genetik çeşitliliğin azlığı gibi.
SÜRDÜRÜLEBİLİR BİTKİ ISLAHI
HarvestPlus gibi kuruluşlar, biyogüçlendirmenin sürdürülebilir bir yolunu bitki ıslahı yöntemi olarak öneriyor. Bu yöntem, var olan bitki genlerine dayanarak besin değerini artırmayı hedefliyor. Zimbabve gibi ülkelerde biyogüçlendirme programlarının benimsenmesiyle iklim değişikliği etkileri ve yetersiz beslenme azaltılmıştır.
Ancak, bazı uzmanlar biyogüçlendirmenin sadece bir yara bandı işlevi gördüğünü ve temel tarım süreçlerini daha da kökleştirebileceği konusunda uyarıyorlar. Özellikle çevre sorunlarını çözmek için daha kapsamlı yaklaşımların gerekliliği vurgulanıyor.