Kurak, sıcak ve çöl bölgesinde sürdürülen yaşamın insanlarda gözlemlenen en büyük hastalık hiç şüphesiz katarak hastalığı olmuştur. İslam medeniyetinden temel eğitimini alan Ammar, İslami usullere göre yetişip ve önde gelen göz hastalıklarında tabip ve cerrahlardan biri haline gelmiştir.
AMMAR MUSULİ KİMDİR
Yeryüzünde katarakt ameliyatının ilk tedavi yöntemini bulan tam adıyla Kasım bin Ammar bin Ali el-Musuli dir. Avrupa’nın batı penceresinde Canamusali adıyla bilindi. Yaşamının bir kısmını Irak’ta, diğer kısmını Mısır’da ikame ederek devam etti. Mısırda yaşadığı süre içinde Mısır’ın hakimi Fatımi devleti hükümdarlarından Hakim Biemrillah devrinde maddi ve manevi ilimlerini tamamladı. Yaşamıyla ilgili az bilgilerin olduğu Musuli’nin doğum ve ölüm yıldönümü dışında çok kısıtlı bilgiler mevcut.
ÇEŞİTLİ METOTLAR VE İLAÇLAR DENEDİ
Seyahatleri sırasında tıp için yazdığı eserinde Horasan, Medine, Diyarbakır, Küfe, Kahıre, Tunus gibi uzak ülkelere gittiğini ve oralardaki sağlık rahatsızlığı çekenlere çeşitli göz ameliyatları yaptığını yazmaktadır. İslam dünyasında yetişip, coğrafi koşullardan ötürü ciddi bir sorun haline gelen göz hastalıklarında tabip ve cerrahlarından olan Ammar, yaptığı yerinde teşhis, tedavi ve ameliyat metotlarıyla adından söz ettirdi.
Özellikle gözün görmemesine sebep olan katarakt hastalığını tedavi için keşfettiği altı çeşit ameliyat usulü üzerinde durdu. Ammar, göz ameliyatı yapan birinin keskin hisleri, maharetli elleri ve tecrübeli bir kalfası olması gerektiğini savunuyordu.
Batı dünyasında adından çok defa söz ettirmiştir. Ammar Musuli’nin en dikkat çeken özelliği kitabında bizzat tecrübe ettiği ilaçlara yer vermesiydi. Söz konusu kitabında göz enfeksiyonlarına ait olan bölümünde seneler boyunca denediği ve faydasını gördüğü ilaçları anlatmış, göz hekimliğinin bugün de baş şartlarından biri olan el bakımına yıllar önce de değinmişti. Bunların dışında bir koşul gibi düşündüğü; göz hekimi olmanın yüksek standartları vardı.
TESPİTİ VE 48 GÖZ HASTALIĞI
Ammar Musuli’nin yaşadığı aynı dönemde büyük göz hekimi Ali bin İsa’nın gölgesinde kalmışsa da çalışmalarının yankıları yıllar sonra ortaya çıkmıştı. Musuli, Tıp alanında kimi yerde öncü denilebilecek yenilikler ortaya çıkarmıştı. Kitabında göz çiziklerinden başlayarak, göz pınarı, göz sinirlerine varana kadar 48 adet göz hastalığı anlatılmış ve bunların tedavi yöntemlerine yer verilmişti. Tüm bu hastalıkların 86 sayfada anlatıldığı Kitabül Müntehab, 20. yüzyılda Almanca’ya tercüme edilerek ders kitabı olarak okutulmuştu.
Ammar Musuli’nin tedavi alanında yazmış olduğu Kitab’l-Müntehap kitabı Avrupa’da 18’inci yüzyıla kadar tıp ve tedavi alanında önemli kitap arasında yer almıştır.
