Avrupa Birliği yetkilileri yeni rekabet yasası gereğince bir dizi potansiyel ihlal nedeniyle Alphabet, Apple ve Meta'ya soruşturma altında olduklarını söyledi. Dijital Piyasalar Yasası'nın 7 Mart'ta yürürlüğe girmesinden bu yana yetkililerin açıklamış olduğu ilk soruşturmalar olan bu durum, AB'nin kapsamlı rekabet kurallarını sıkı bir şekilde uygulama niyetine işaret ediyor. Yasa, Alphabet, Apple, Meta ve diğer teknoloji devlerinin platformlarını açmalarını gerektiriyor. Böylece daha küçük rakipler kullanıcılarına daha fazla erişebiliyor ve bu da potansiyel olarak uygulama mağazalarını, mesajlaşma hizmetlerini, internet aramasını, sosyal medyayı ve çevrimiçi alışverişi etkiliyor.
Brüksel'deki soruşturmalar, en büyük teknoloji şirketlerinin karşı karşıya olduğu düzenleyici incelemelere bir yenisini daha ekliyor. Ayrıca rekabete aykırı davranışlarda bulunan firmaların engellenmesi gerektiği konusunda ABD ile Avrupa arasındaki uyumun giderek arttığını gösteriyor. Geçtiğimiz hafta ABD Adalet Bakanlığı Apple'a dava açarak, şirketin müşterileri iPhone'larına bağımlı tutmayı ve rakip bir cihaza geçme olasılığını azaltmayı amaçlayan uygulamalarla antitröst yasalarını ihlal ettiğini savundu. Amazon, Google ve Meta da federal antitröst davalarıyla karşı karşıya.
AB yetkilileri Apple ve Alphabet'in (Google'ın ana şirketi) rakiplerini saf dışı bırakmak için kendi uygulama mağazasını haksız yere kayırıp kayırmadıklarını, özellikle de uygulama geliştiricilerinin müşterilerle kuracağı iletişimi sınırlayan kısıtlamaları incelemek istediklerini söyledi. Google ayrıca Avrupa'da arama sonuçlarının görüntülenmesi konusunda soruşturulurken, Meta yeni bir reklamsız abonelik hizmeti ve reklam satışı için veri kullanımı konusunda sorgulanacak.
Ceza kesilebilir
AB'nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu bu şirketlere, her biri için yıllık yüz milyarlarca dolara ulaşan küresel gelirlerinin %10'una kadar ceza kesebilir. Komisyonun soruşturmalarını tamamlamak için 12 ayı var. Şirketler Dijital Piyasalar Yasası'na uyum sağlamak amacıyla ürün, hizmet ve iş uygulamalarında bir dizi değişiklik yapacaklarını duyurmuşlardı. Ancak soruşturma açacaklarını duyuran AB yetkilileri yaptıkları değişikliklerin yeterince ileri gitmediğini söyledi.
Soruşturmaları Brüksel'de bir basın toplantısıyla duyuran Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager, "Bazı uyum önlemleri hedeflerine ulaşamıyor ve beklentilerin gerisinde kalıyor. Yasalara uyum çok ciddiye aldığımız bir konu" dedi.
Ekonomideki kontrollerini azaltmaya çalışıyorlar
Soruşturmalar Avrupalı yetkililerin en büyük teknoloji şirketlerinin dijital ekonomi üzerindeki kontrolünü azaltmak için yıllardır sürdürdükleri kampanyayı yoğunlaştırıyor. Vestager bu ay, App Store ile ilgili haksız ticari uygulamalar nedeniyle Apple'a 2 milyar dolar ceza kesildiğini duyurdu. Amazon, Google ve Meta da AB soruşturmalarına konu oldu.
Vestager geçen ay verdiği bir röportajda, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin teknoloji sektörünü düzenleme ihtiyacı konusunda daha yakın bir uyum içinde olduğunu söyledi. Birkaç yıl öncesinde ise Amerikan firmalarını haksız yere hedef almakla suçlanmıştı. Avrupalı düzenleyicilerin Washington'daki meslektaşlarıyla "bilgileri paylaşmak" için iletişim kurduklarını söyleyerek "İşbirliğinin çok uzun zamandır daha iyi olduğunu sanmıyorum" dedi.
İlk olarak 2022 yılında kabul edilen Dijital Piyasalar Yasası, Avrupalı yetkililere çözülmesi yıllar alabilen geleneksel antitröst davaları açma süreci olmaksızın, teknoloji devlerini iş uygulamalarını değiştirmeye zorlamak için daha fazla yetki vermeyi amaçlıyordu. Yasanın önemli bir yönü, şirketlerin rakipleri tarafından sunulan benzer ürünler yerine kendi hizmetlerini tercih edememesi.
Yetkililere daha fazla bilgi verecekler
Soruşturmaların bir parçası olarak Alphabet, Apple ve Meta'nın artık iş uygulamaları hakkında yetkililere daha fazla bilgi vermeleri gerekecek. Şirketler yeni kurallara uymak için değişiklikler yaptıklarını açıkladı.
Apple, ocak ayında yaptığı açıklamada, geliştiricilerin AB'deki müşterilere ulaşmak için yeni yollara sahip olacağını ve ilk kez iPhone ve iPad'lerde dış uygulama mağazalarının kullanılmasına izin verileceğini duyurdu. Google da uçuşlar, oteller ve alışveriş hizmetleri için arama sonuçlarını nasıl görüntülediği de dahil olmak üzere ürünlerinde değişiklikler yaptı. Meta, AB kullanıcılarının Facebook ve Instagram'ı reklamsız kullanmak istemeleri halinde ayda 13 euro ödemelerine olanak tanıyan yeni bir abonelik hizmeti oluşturdu. Düzenleyiciler, bu politikanın kullanıcıları ya bir ücret ödemeye ya da kişisel verilerinin reklamları hedeflemek için kullanılmasını kabul etmeye zorladığını söyledi.
'Öde ya da kabul et' modeli
Komisyondan yapılan açıklamada, "Komisyon, Meta'nın 'öde ya da kabul et' modelinin dayattığı ikili seçimin, kullanıcıların rıza göstermemesi durumunda gerçek bir alternatif sunmayabileceğinden endişe duymaktadır" denildi. Meta'dan bir sözcü komisyonla yapıcı bir şekilde ilişki kurmaya devam edeceklerini söyledi. Apple, Avrupa Komisyonu ve geliştiricilere karşı esneklik ve duyarlılık gösterdiğini, geri bildirimlerini dinlediğini ve dahil ettiğini bildirdi. Google'ın rekabet direktörü Oliver Bethell, şirketin önümüzdeki aylarda yaklaşımını savunmaya devam edeceğini açıkladı.
Teknoloji sektöründeki pek çok kişi AB yetkililerinin yeni rekabet yasasını ne kadar agresif bir şekilde uygulayacağını merak ediyordu. Teknoloji şirketleri Brüksel'de kuralların nasıl uygulanacağına ilişkin çalıştaylara katıldı. Aynı zamanda pek çok uygulama geliştiricisi, rakipler ve tüketici grupları yetkililere şirketler tarafından bugüne kadar yapılan değişikliklerin yetersiz olduğu şikayetinde bulundu. Brüksel'de teknoloji endüstrisini eleştiren Avrupa Tüketici Örgütü'nün genel müdürü Monique Goyens, "Bugün Meta, Google ve Apple hakkında soruşturma açılması, komisyonun Dijital Piyasalar Yasası'nı uygulamakta ciddi olduğunun kesin bir işaretidir" dedi.
AB yetkilileri Amazon'un Dijital Piyasalar Yasası'na uyumu hakkında bilgi topladıklarını da ifade etti. Düzenleyiciler, şirketin yasayı ihlal ederek çevrimiçi mağazasında kendi markalı ürünlerini tercih ediyor olabileceğini belirtt.
