67. sezonuna girecek eski adıyla Türkiye 1. Futbol Ligi, son yıllardaki ismiyle Süper Lig'de geride kalan sezonlarda pek çok ilginç olay yaşandı.
AA'nın futbolda Süper Lig'in 2024-2025 sezonu öncesi lig tarihi ve istatistiklerine yönelik hazırladığı dosya haberlerin bu bölümünde, geçmiş sezonlarda yaşanan ilginç olay ve istatistikler yer alıyor.
21 Şubat 1959'da oynanan İzmirspor-Beykoz maçıyla başlayan Türkiye 1. Futbol Ligi, 2001-2002 sezonundan bu yana Süper Lig adı altında düzenleniyor.
Ligde 1979-1980 sezonunda Trabzonspor 12 galibiyet elde ederek şampiyonluğa ulaştı, 1989-1990'da ise Malatyaspor aynı sayıda galibiyet almasına karşın ligden düşen 5. takım olmaktan kurtulamadı.
En çekişmeli sezon
Lig geçmişinde puantaj olarak en çekişmeli sezon 1980-1981 oldu.
Takımların galibiyet sayıları birbirlerine o kadar yakın oldu ki ligi ikinci sırada tamamlayan Adanaspor 34 puan toplarken, Mersin İdmanyurdu ve Orduspor'un ardından ligden düşen 3. takım olan Rizespor'un ise 29 puanı vardı.
Söz konusu sezonda Trabzonspor ise 39 puanla şampiyon olurken, Galatasaray 34 puanla 3. sırada yer aldı. 4. sıradaki Gaziantepspor 33 puana ulaşırken, Beşiktaş ve Eskişehirspor ise 31'er puanla sıralamada yer aldı.
Zonguldakspor, Kocaelispor ve Bursaspor otuzar, Fenerbahçe, Altay, Adana Demirspor ile Boluspor da Rizespor gibi 29 puan elde etmişti.
Beşiktaş ve Galatasaray, ligi eksi averajla tamamladı
Lig tarihine damgasını vuran "Üç büyükler" içinde Beşiktaş ve Galatasaray, ligi eksi averajla tamamlayan takımlar olarak kayıtlara geçti.
Beşiktaş, 1975-1976 sezonunda ligi 11. sırada tamamlarken, 25 gol atıp kalesinde 32 gol gördü. Böylece eksi 7 gol averajıyla "Üç büyükler" arasında ligi eksi averajla tamamlayan ilk takım oldu.
Galatasaray ise iki kez ligi eksi averajla bitirdi. Sarı-kırmızılı takım, 2010-2011'de 8. tamamladığı ligde 41 gol atıp, 46 gol yedi ve eksi 5 averajla sezonu kapattı. Galatasaray, 2021-2022'de de 13. olduğu ligde 51 gol atıp, kalesinde 53 gol gördü ve eksi 2 averajla sezonu tamamladı.
Bu arada, "Üç büyükler"in diğer üyesi Fenerbahçe ise 1990-1991 ve 2018-2019 sezonlarında ligi sıfır averajla kapattı. Sarı-lacivertli takım 1990-1991 sezonunda 53 gol atıp 53 gol yerken, 2018-2019'da ise 44 kez ağları havalandırdı, kalesinde ise aynı sayıda gol gördü.
Fenerbahçe averajla ligde kaldı
Lig tarihinde 19 kez şampiyon olan Fenerbahçe, 1980-1981 sezonunda küme düşmekten gol averajıyla kurtuldu.
Rizespor'un 29 puanla ligden düştüğü sezonda, Fenerbahçe; Altay, Adana Demirspor ve Boluspor ile aynı puanı toplayarak, gol averajıyla ligde kaldı.
Hakemden gol
Süper Lig tarihinin en ilginç notlarından birisi, hakemin attığı gol olarak tarih yapraklarında yerini aldı.
1986-1987 sezonunun 5. haftasında, 21 Eylül 1986'da MKE Ankaragücü ile Beşiktaş arasında Ankara Cebeci İnönü Stadı'ndaki müsabakayı izleyenler dünya futbol tarihinde eşine çok ender rastlanan bir gole tanık oldu.
Karşılaşmanın 83. dakikasında gelişen başkent atağında Kemal Yıldırım'ın ceza alanı içi sağ çaprazından attığı ve yandan auta gitmekte olan şutta, top kale sahasının solundaki hakem Ahmet Akçay'a çarparak yön değiştirdi ve filelere gitti. MKE Ankaragücü bu golle müsabakayı 1-0 kazanırken, spor kamuoyu uzun süre bu pozisyonu konuştu.
Galatasaray açık ara
Lig tarihinde en fazla puan farkıyla şampiyonluğa ulaşan takım Galatasaray oldu.
Sarı-kırmızılı ekip, 1987-1988 sezonunda 90 puanla mutlu sona ulaştı, ikinci sıradaki Beşiktaş 78 puanda kaldı. Aradaki 12 puanlık fark, şimdiye dek şampiyonla ikinci arasındaki en fazla puan farkı olarak tarihe geçti.
Averajla gülenler ve üzülenler
Ligin geride kalan 66 sezonunda şampiyonlar 5 kez gol averajıyla belli oldu, düşen takımlar da 9 kez yine gol averajıyla ortaya çıktı.
1984-1985 sezonunda Fenerbahçe ile Beşiktaş ligi 50'şer puanla tamamlarken, gol averajı daha iyi olan sarı-lacivertli ekip şampiyonluğa ulaştı.
1985-1986 sezonunda Beşiktaş, 56 puanla Galatasaray'ın gol averajıyla ligi en önde tamamladı.
1992-1993 sezonunda da Galatasaray, bu kez Beşiktaş'ı 66 puan ve averajla geçmeyi başardı ve şampiyonluğu kucakladı.
2010-2011 sezonunda ise Fenerbahçe ile Trabzonspor ligi 82'şer puanla tamamladı. Uygulamada olan ikili averaja göre, rakibine üstünlük kuran sarı-lacivertli takım şampiyonluğa ulaştı.
2020-2021 sezonunda da ligi 84'er puanla kapatan Beşiktaş ile Galatasaray'ın sezon içinde birbirleriyle oynadığı maçlarda aldığı skorlar eşit olduğu için gol averajıyla rakibini geride bırakan Beşiktaş ligi ilk sırada tamamladı.
Bu arada, averajla yaşanan şampiyonluklardan ilk 3'ünde genel gol averajı, son ikisinde ise takımların sezon içinde kendi aralarında oynadığı maçlarda aldığı sonuçlara göre sıralama belli oldu.
Lig tarihinde ayrıca 9 kez de ligden düşen takımlar gol averajıyla belirlendi.
Beşiktaş'ın kabus sezonu
Beşiktaş, 2003-2004 sezonundaki ilginç performans grafiğiyle sevenlerine adeta kabus yaşattı.
Sezonun ikinci yarısına en yakın takipçisi Fenerbahçe'nin 8 puan önünde namağlup lider başlayan Beşiktaş, ikinci yarıdaki inanılmaz düşüşle sezonu şampiyon bitiren rakibinin tam 14 puan gerisinde, üçüncü sırada kaldı.
17 maçlık ikinci yarıda tam 8 yenilgi alan siyah-beyazlılar, böylece lig tarihinde iki devre arasında en büyük düşüşü gerçekleştiren şampiyon adayı takım olarak kayıtlara geçti.
"Nöbetçi golcü" Semih, gol kralı oldu
Süper Lig'in 2007-2008 sezonundaki gol kralı Fenerbahçeli Semih Şentürk, bu ünvanı ilginç biçimde eline geçirdi.
Sezonu 17 golle tamamlayarak, kariyerinde ilk kez bu ünvanı alan Semih, birçok maçta oyuna sonradan girmesine rağmen attığı kritik gollerle takımına büyük katkı yaptı ve adı "nöbetçi golcü"ye çıktı.
Semih, adı geçen sezonda ligde çeşitli zaman dilimleri içinde toplam 27 maçta forma giydi. Bunlardan sadece 17'sinde ilk 11'de sahaya çıkan Semih, toplam 17 gol attı.
Yanlış anons skandalı
Süper Lig'de 2009-2010 sezonunda o zamanki adıyla Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı'nda anons skandalı yaşandı.
Ligin 34. ve son haftasına en yakın takipçisi Bursaspor'un 1 puan önünde lider giren ve son hafta evinde ağırladığı Trabzonspor'u yenmesi durumunda şampiyonluğunu ilan edecek Fenerbahçe, dramatik bir sonla sevenlerini adeta kahretti.
Trabzonspor ile 1-1 berabere kalan Fenerbahçe, Bursaspor'un evinde Beşiktaş'ı 2-1 yenmesiyle şampiyonluğu, tarihinde ilk kez bu başarıya ulaşan Bursaspor'a kaptırdı. Ancak Kadıköy'deki maçta son anlar oynanırken, Bursaspor-Beşiktaş karşılaşmasının 2-2 berabere bittiği ve Fenerbahçe'nin bu sonuçla şampiyon olduğu şeklinde statta yapılan anons, tam anlamıyla bir skandala neden oldu.
Bu hatalı anons üzerine tribünlerdeki çoğu Fenerbahçeli taraftar gibi saha içindeki bazı Fenerbahçeli futbolcular da sevinç gösterisinde bulunurken, gerçek kısa süre sonra anlaşıldı ve yaşanan sevinç yerini hüzne bıraktı. Skandala yol açan anonsu yapan kulüp görevlisi maçın ertesinde gözaltına alınırken, daha sonra savcılık tarafından serbest bırakıldı.
Fenerbahçe 2 kez son hafta yıkıldı
Lig tarihinde sezonun son haftasına puan cetvelinde lider girip de şampiyon olamayan tek takım Fenerbahçe olarak kayıtlarda yer alıyor.
Sarı-lacivertli takım, ligin son hafta maçında 2005-2006 sezonunda Denizlispor ile berabere kalarak Galatasaray'a, 2009-2010'da ise Trabzonspor ile berabere kalarak Bursaspor'a şampiyonlukları kaptırdı.
Futbolcudan hakeme kırmızı kart
Trabzonsporlu futbolcu Salih Dursun, maçın hakemine kırmızı kart göstererek lig tarihinin en ilginç olaylarından birisine imza attı.
2015-2016 sezonunun 22. haftasında, 21 Şubat 2016 tarihinde Türk Telekom Stadı'nda oynanan Galatasaray-Trabzonspor (2-1) müsabakasının 86. dakikasında futbol sahalarından eşine ender rastlanan bir olay yaşandı. Maçın hakemi Deniz Ateş Bitnel, bordo-mavili futbolcu Luis Cavanda'ya, sebebiyet verdiği penaltının ardından sert itirazı sonucu kırmızı kart gösterdi. Karara tepki gösteren Trabzonsporlu futbolcular hakeme yoğun itirazlarda bulundu. Bu sırada Salih Dursun, Cavanda'ya kırmızı kart çıkaran Bitnel'in kartını elinden alarak, hakeme gösterdi. Salih Dursun da bu hareketinin ardından kırmızı kartla oyun dışından kaldı. Trabzonspor, dünya gündemine giren bu tarihi müsabakayı 7 kişi tamamladı.
SÜPER LİG'İN ENLERİ
Geride kalan 66 sezon baz alınarak yapılan değerlendirmede, lig tarihinde, bir sezonda ve bir maçta ortaya çıkan "en"ler şöyle:
Lig tarihinde
En çok şampiyon olan takım: Galatasaray (24)
En çok ikinci olan takım: Fenerbahçe (25)
En çok lider olan takım: Galatasaray (602 lig haftası)
En gollü maç: 1991-1992 sezonunda Fenerbahçe-Gaziantepspor (8-4)
En farklı skorlu galibiyet: 1989-1990 sezonunda Beşiktaş-Adana Demirspor (10-0)
En farklı skorlu deplasman galibiyeti: 1992-1993 sezonunda MKE Ankaragücü-Galatasaray (0-8)
En çok maç oynayan takımlar: Fenerbahçe ve Galatasaray (2196)
En az maç oynayan takım: Kırıkkalespor (30)
En çok galibiyet alan takım: Fenerbahçe (1262)
En az galibiyet alan takım: Kahramanmaraşspor (4)
En çok yenilen takım: MKE Ankaragücü (711)
En çok berabere kalan takım: Beşiktaş (595)
En çok gol atan takım: Fenerbahçe (3944)
En az gol atan takım: Kırıkkalespor (21)
En çok gol yiyen takım: MKE Ankaragücü (2389)
En uzun süre yenilmeyen takım: Beşiktaş (48 maç, 1990-1991 sezonunun 26. haftasından, 1992-1993 sezonunun 13. haftasına kadar)
En uzun süre gol atan takımlar: 39 maç (Sarıyer, 1987-1988 sezonunun 26. haftasından, 1988-1989 sezonunun 28. haftasına kadar. Galatasaray, 1997-1998 sezonunun 2. haftasından, 1998-1999 sezonunun 6. haftasına kadar)
En uzun süre gol yemeyen takımlar: 12 maç (Fenerbahçe, 1967-1968 sezonunda 15-26. haftalar. Trabzonspor, 1978-1979 sezonunda 5-16. haftalar)
En çok gol kralı çıkaran takım: Galatasaray (18)
En çok gol kralı olan futbolcu: Metin Oktay (6)
En uzun süre gol yemeyen kaleci: 1978-1979 sezonunda Trabzonsporlu Şenol Güneş (1112 dakika)
En uzun sezon: 1962-1963 sezonu (42 maç)
En iyi performans: 2023-2024 sezonunda 38 maçta 33 galibiyet, 3 beraberlik, 2 yenilgiyle Galatasaray.
En kötü performans: 1996-1997 sezonunda 34 maçta 2 galibiyet, 5 beraberlik, 27 yenilgiyle Zeytinburnuspor. 2011-2012 sezonunda aynı performansla MKE Ankaragücü.
En çok seyircili maç: 2013-2014 sezonunda Atatürk Olimpiyat Stadı'ndaki Beşiktaş-Galatasaray maçı (76 bin 127 kişi)
En çok gol atılan hafta: 2021-2022 sezonunda 27. hafta (44 gol)
En az gol atılan hafta: 1981-1982 sezonu 29. hafta (4 gol)
Üst üste en çok kazanan takım: Galatasaray (17 maç, 2023-2024 sezonunda 20-36. haftalar)
Üst üste en çok yenilen takım: 2011-2012 sezonunda MKE Ankaragücü (15 maç, 20-34. haftalar)
Üst üste deplasmanda en çok maç kazanan takım: Fenerbahçe (2010-2011 sezonunun 18. haftasıyla, 2011-2012 sezonunun 6. haftası arasında 12 maç)
En çok takımı yer alan il: İstanbul (17)
En uzun süre kazanamayan takım: Adana Demirspor (29 hafta, 1994-1995 sezonunda 6-34. haftalar)
En çok gol atılan sezon: 2020-2021 (1136 gol)
En az gol atılan sezon: 1973-1974 (405 gol)
Gol ortalaması en yüksek sezon: 2000-2001 (Maç başına 3,32 gol)
Gol ortalaması en düşük sezon: 1973-1974 (Maç başına 1,69 gol)
En çok şampiyonluk gören teknik adam: Fatih Terim (8)
En uzun süre çalışan yabancı teknik direktör: Yugoslav Abdullah Gegic (Çeşitli takımlarda yaklaşık 9 yıl)
Aralıksız en uzun süre görev yapan yabancı teknik adam: İngiliz Gordon Milne (Beşiktaş'ın başında 6,5 sezon)
En uzun süre kendi sahasında yenilmeyen takım: Trabzonspor (90 maç, 1975-1976 sezonunun 10. haftasından, 1981-1982 sezonunun 6. haftasına kadar)
En uzun süre deplasmanda yenilmeyen takım: Galatasaray (40 maç, 1997-1998 sezonunun 19. haftasından, 1999-2000 sezonunun 31. haftasına kadar)
Ligi yenilgisiz kapatan takımlar: 1985-1986 sezonunda Galatasaray, 1991-1992 sezonunda Beşiktaş.
Yenilgisiz şampiyon olan takım: 1991-1992 sezonunda Beşiktaş.
En çok yenilen şampiyon: 8 yenilgi ile 2020-2021 sezonunda Beşiktaş.
En çok gol yiyen şampiyon: 2020-2021 sezonunda 44 golle Beşiktaş.
En az gol yiyen şampiyon: 1969-1970 sezonunda Fenerbahçe (6)
En çok puanla şampiyon olan takım: 2023-2024 sezonunda 102 puanla Fenerbahçe.
En az puanla şampiyon olan takım: 1979-1980 ve 1980-1981 sezonlarında 39'ar puanla Trabzonspor.
En erken şampiyonluğu ilan eden takım: Biteme 3 hafta kala, 1967-1968, 1969-1970 ve 2013-2014 sezonlarında Fenerbahçe, 2021-2022 sezonunda da Trabzonspor
Puanı silinen ilk takım: 1981'de Beşiktaş karşısında sahadan çekilen Mersin İdmanyurdu.
En gollü beraberlikler: 1967-1968 sezonunda Beşiktaş-Galatasaray, 1982-1983 sezonunda Fenerbahçe-Galatasaray, 1995-1996 sezonunda Samsunspor-İstanbulspor, 2000-2001 sezonunda Adanaspor-Kocaelispor, 2001-2002 sezonunda Gençlerbirliği-Diyarbakırspor, Kocaelispor-MKE Ankaragücü, 2006-2007 sezonunda Antalyaspor-Beşiktaş, Kayserispor-Antalyaspor, 2014-2015 sezonunda Trabzonspor-Gaziantepspor, 2018-2019 sezonunda Yeni Malatyaspor-Sivasspor, 2021-2022 sezonunda Konyaspor-Kasımpaşa (4-4)
En nötr sonucu alan takım: 1969-1970 sezonunda 30 maçta 10 galibiyet, 10 beraberlik, 10 yenilgi alan, 26 gol atıp, aynı sayıda gol yiyen Beşiktaş.
En erken gol: 10. saniyede Gaziantep FK futbolcusu Muhammet Demir (2021-2022 sezonunun 16. haftasında Medipol Başakşehir'e)
Gol atan en genç futbolcu: Kayserispor formasıyla Emre Demir. (2019-2020 sezonunda, 9 Kasım 2019 tarihindeki Gençlerbirliği-Kayserispor maçında fileleri havalandıran Emre Demir, 15 Ocak 2004 doğumlu. Emre Demir, 15 yaş, 9 ay ve 25 günlükken topu filelere gönderdi.)
En iyi sezon başlangıcı: 2009-2010 sezonundaki ilk 10 maçını da kazanan Fenerbahçe.
En çok küme düşen takım: Samsunspor (7)
Ligden düşmeyen takımlar: Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor'un yanı sıra 9. sezonunu yaşayacak Alanyaspor, 6. sezonunu geçirecek Gaziantep FK ile 5. sezonunda mücadele verecek Hatayspor.
Lige en çok katılan takımlar: Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray, geride kalan 66 sezonun tamamında yer aldı.
Lige en az katılan takımlar: Petrolofisi, Bucaspor, Siirtspor, Kahramanmaraşspor, Kırıkkalespor, Ümraniyespor ve Pendikspor (Birer kez)
Üst üste en çok maçta gol atan futbolcu: 9 maç (Metin Oktay, 1962-1963, Galatasaray), (Saffet Sancaklı, 1995-1996, Kocaelispor)
En çok gol atan futbolcu: FETÖ firarisi Hakan Şükür (249)
En çok oynayan futbolcu: Umut Bulut (515)
En çok maç yöneten hakem: Cüneyt Çakır (385)
En çok maça çıkan teknik adam: Rıza Çalımbay (637)
Şampiyonluk yaşayan en genç teknik direktör: Tomislav Kaloperovic (31 Ocak 1932 doğumlu Yugoslav teknik adam, Galatasaray'ın başında 25 Mayıs 1969'da şampiyonluğa ulaşırken 37 yaşından 3 ay 25 gün almıştı)
Şampiyonluk yaşayan en yaşlı teknik adam: Fatih Terim (4 Eylül 1953 doğumlu Terim, 2018-2019 sezonunda 19 Mayıs 2019'da Galatasaray'la mutlu sona ulaştığında 66 yaşını tamamlamasına 3 ay 20 gün kalmıştı.)
Bir sezonda
En çok galip gelen takım: 2023-2024 sezonunda Galatasaray (33).
En az galip gelen takım: 1981-1982 sezonunda Diyarbakırspor, 1992-1993 sezonunda Konyaspor, 1996-1997 sezonunda Zeytinburnuspor, 2000-2001 sezonunda Adanaspor, 2011-2012 sezonunda MKE Ankaragücü (2)
En çok gol atan takım: 1962-1963 sezonunda iki aşamalı ligde 42 maçta 105 gol atan Galatasaray ile 1988-1989 sezonunda 36 maçta 103 gol atan Fenerbahçe.
En az gol atan takım: 1971-1972 sezonunda Samsunspor, 1972-1973 sezonunda Beşiktaş (14)
En az gol yiyen takım: 1969-1970 sezonunda 30 maçta 6 gol yiyen Fenerbahçe.
En çok gol yiyen takım: 2000-2001 sezonunda 34 maçta 91 gol yiyen Adanaspor.
En az berabere kalan takım: 1995-1996 sezonunda Eskişehirspor, 1991-1992 ve 2004-2005 sezonlarında Fenerbahçe (2)
En çok berabere kalan takım: 1982-1983 sezonunda MKE Ankaragücü (18)
En iyi averaja sahip takım: 1988-1989 sezonunda artı 76 ile Fenerbahçe.
En kötü averaja sahip takım: 1996-1997 sezonunda eksi 60 ile Zeytinburnuspor. Bu arada 2022-2023 sezonunda Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle ligden çekilen ve 15 maçta 3-0 hükmen mağlup sayılan Hatayspor, sezonunu eksi 64 averajla tamamlamıştı.
En çok gol atan futbolcu: Tanju Çolak (1987-1988 sezonunda 39 gol)
En az golle gol kralı olan futbolcu: Metin Oktay (1959 sezonunda 11 gol)
En çok gol atan yabancı futbolcu: Mbaye Diagne (2018-2019 sezonunda 30 gol)
Evindeki bütün maçları kazanan takımlar: 2000-2001 sezonunda Fenerbahçe, 2001-2002 sezonunda Galatasaray (17)
En az gol atarak şampiyon olan takım: Trabzonspor (1979-1980 sezonunda 25 golle)
Dört derbi maçı da hiç gol yemeden kazanan takım: 2002-2003 sezonunda Beşiktaş.
Dört derbi maçı da hiç gol atamadan kaybeden takım: 2014-2015 sezonunda Beşiktaş.
Dört derbi maçı da kaybeden takımlar: 1991-1992 sezonunda Galatasaray, 2014-2015 ve 2023-2024 sezonlarında Beşiktaş.
En fazla puan farkıyla şampiyon olan takım: 1987-1988 sezonunda 2. sıradaki Beşiktaş'a 12 puan fark atan Galatasaray.
"Dört büyükler" dışında en çok puan toplayan takım: 2009-2010 sezonunda Bursaspor (75 puan)
"Dört büyükler" dışında en fazla galibiyet alan takımlar: 2007-2008 sezonunda Sivasspor, 2009-2010 sezonunda Bursaspor (23 galibiyet)
Bir maçta
En çok gol atan futbolcu: 1992-1993 sezonunda Fenerbahçe-Karşıyaka (7-1) maçında 6 gol atan Tanju Çolak.
En çok gol atan yabancı futbolcular: Galatasaraylı Mario Jardel (2000-2011 sezonunda Erzurumspor'a), Fenerbahçeli Alex de Souza (2010-2011 sezonunda MKE Ankaragücü'ne), Adana Demirsporlu Mario Balotelli (2021-2022 sezonunda Göztepe'ye) (5 gol)
En çok penaltı atan takım: 1986-1987 sezonunda Fenerbahçe-Eskişehirspor maçında Fenerbahçe (4)
En çok penaltı atan futbolcu: 1986-1987 sezonunda Fenerbahçeli Zafer Tüzün, Eskişehirspor'a karşı 4 atışı da gole çevirdi.
En fazla kırmızı kart gören takım: 2003-2004 sezonunda Beşiktaş-Samsunspor maçında 5 kırmızı kartla Beşiktaş.
