DEMET İLCE / MUHABİR
ABD'li araştırmacılar hafıza hırsızlığı rahatsızlığına sahip olduğu düşünülen gaziler üzerinde çalıştı.
Ancak yüzde 5 ila 10'unda aslında demans değil, hepatik ensefalopati (HE) - ciddi karaciğer hastalığı olan hastalarda ortaya çıkan beyin değişiklikleri - vardı.
Karaciğer sorunu aynı zamanda hafızayla ilgili sorunlara da neden olur, ancak demansın aksine tedavi edilebilir ve semptomlar iyileştirilebilir.
Araştırmada yer almayan Plymouth Üniversitesi'nden hepatolog Dr. Ashwin Dhana, çalışmanın demans hastalarının karaciğerlerini kontrol etme ihtiyacını vurguladığını söyledi.
The Conversation'da yazan şunları söyledi:
"Demans tanısı alan kişilerin yaklaşık yüzde 10'unda altta yatan sessiz karaciğer hastalığı olabilir ve HE semptomlara neden olur veya katkıda bulunur - HE tedavi edilebilir olduğundan yapılması önemli bir teşhistir. Bu çalışma önemli bir yeni araştırma yolu açıyor. Genel demans semptomları olan kişilerde karaciğer hastalığını kontrol etme farkındalığını artırır. Hem demans hem de siroz oranları arttıkça bu muhtemelen büyüyen bir sorundur."
Şu anda yaklaşık 944.000 İngiliz demansla yaşıyor ve uzmanlar bu sayının on yıl sonunda bir milyonu aşacağını öngörüyor.
Alzheimer hastalığı, bu durumun en yaygın şeklidir ve tau ve amiloid de dahil olmak üzere beyindeki proteinlerin birikmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Şu anda hastalığın tedavisi yok, ancak ilerlemesini yavaşlatacak umut verici ilaçlar şu anda deneme aşamasında.
Hepatik ensefalopati, sirozun en önemli komplikasyonlarından biri olan karaciğer hasarıdır ve beyinde değişikliklere neden olur.
Akut karaciğer yetmezliği olan kişilerde aniden ortaya çıkabilir ancak kronik karaciğer hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Karaciğer hasar gördüğünde kandaki toksinleri filtreleme yeteneği azalırsa ve bunların bir kısmı beyne ulaşabilirse.
Bu, bazı demans türlerine benzer şekilde kafa karışıklığı, unutkanlık ve kişilik veya ruh hali değişiklikleri gibi semptomlara neden olabilir.
Teşhis edilmemiş siroz, HE'nin genel bilişsel bozukluğa katkıda bulunduğunu gösterebilir
Bununla birlikte HE hastaları, amonyak ve diğer toksinlerin bağırsaktan uzaklaştırılmasına yardımcı olmak için müshillerle tedavi edilebilir.
Ayrıca bağırsaklarda amonyak üreten bakterilerin bir kısmını öldürmek için rifaximin adı verilen bir antibiyotik de verilebilir.
Ağır vakalarda hastalara karaciğer nakli gerekebilir.
JAMA Network Open'da yayınlanan çalışma, daha önce demans tanısı konmuş 177.422 ABD gazisindeki bu durumun oranlarına baktı.
Demans belirtileri nelerdir?
Farklı demans türleri insanları farklı şekilde etkileyebilir ve herkes semptomları kendine göre yaşayacaktır.
Ancak demans tanısından bir süre önce ortaya çıkabilen bazı yaygın erken belirtiler vardır. Bunlar şunları içerir:
- Hafıza kaybı
- Konsantrasyon zorluğu
- Alışveriş yaparken doğru para üstü konusunda kafa karışıklığı gibi tanıdık günlük görevleri yerine getirmede zorluk yaşamak
- Bir konuşmayı takip etmekte veya doğru kelimeyi bulmakta zorlanmak
- Zaman ve yer konusunda kafa karışıklığı
- Ruh hali değişiklikleri
Hiçbirine daha önce siroz tanısı konmamıştı.
Araştırmacılar, sirozda meydana gelen karaciğerdeki yara izinin bir göstergesi olan Fibrosis-4 skorunun üretilmesine yardımcı olan kan testlerini incelediler.
Virginia Commonwealth Üniversitesi'nden baş yazar Dr. Jasmohan Bajaj, yaklaşık 10 kişiden birinde semptomlarının nedeninin HE olduğunu gösteren puanlar bulunduğunu söyledi.
Şöyle söyledi:
"Hastaların yüzde beş ila 10'unda, HE'nin genel bilişsel bozukluğa katkıda bulunan bir etken olduğunu gösterebilecek olası teşhis edilmemiş sirozu düşündüren laboratuvar değerleri var."
Farklı demans türleri nelerdir?
Alzheimer hastalığı
Alzheimer hastalığı demansın en sık görülen türüdür. Hücre hasarını takiben karmaşık beyin değişikliklerinin neden olduğu dejeneratif bir beyin hastalığıdır. Uzmanlar hâlâ hastalığın kesin nedenini tam olarak anlayamıyor. Ancak uzmanlar bunun muhtemelen yüksek düzeyde proteinlerin birbirine karışıp beyin hücrelerini çevrelemesi sonucu meydana geldiğine, bunun da hasara ve hücre ölümüne yol açtığına, bunun da beyin hücreleri arasındaki iletişimin yavaş yavaş zayıflamasına neden olduğuna inanıyor. Beynin hipokampus bölgesindeki beyin hücreleri genellikle ilk olarak etkilenir. Bu durum, hipokampusun öğrenme ve hafızanın merkezi olması nedeniyle bazı şeyleri hatırlamada zorluk yaşanmasına neden olur. Alzheimer, kısa süreli hafıza sorunları, fatura ödemede zorluk veya randevuları hatırlama gibi demans semptomlarına yol açar. Kişi düzgün konuşma veya yazma, giyinme gibi günlük görevleri yerine getirme veya akrabalarını hatırlama yeteneğini kaybedebileceği için semptomlar zamanla kötüleşir. Alzheimer hastası bir kişinin kafası kolayca karışabilir, saldırganlaşabilir ve bazen öfke patlamaları veya şiddet içeren davranışlar sergileyebilir. Vasküler demans Vasküler demans, Birleşik Krallık'ta en sık görülen ikinci demans türüdür. Kan akışının olmaması nedeniyle beyin hasar gördüğünde ortaya çıkar. Bazen insanlarda hem vasküler demans hem de Alzheimer hastalığı bulunur ve bu da onlara "karışık demans" tanısı koyar. Beyindeki damar sistemi hasar görürse, yani kan damarları sızar veya tıkanırsa, kan beyin hücrelerine ulaşamaz ve sonunda ölürler. Beyin hücrelerinin bu ölümü hafıza, düşünme veya muhakeme ile ilgili sorunlara neden olabilir ve bu bilişsel problemler günlük yaşamı etkileyecek kadar kötü olduğunda buna vasküler demans adı verilir. Vasküler demansa özgü demans semptomları arasında kas zayıflığı gibi felç benzeri semptomlar, hareket ve düşünme sorunları ve depresyon gibi ruh hali değişiklikleri yer alır. Beynin etkilenen kısmındaki değişen düzeylerde hasara bağlı olarak vasküler demansın birkaç farklı türü vardır. Bunlar arasında felçle ilişkili demans, tek enfarktlı ve çoklu enfarktlı demans ve subkortikal vasküler demans yer alır.
